Индекс – Загреб
Во морињата и океаните сме фрлиле над 150 милиони тони пластика. Ова се податоци што предизвикуваат шок, но и страв и загриженост за последиците по екосистемот на кои сме сведоци во последните години.
Според Службата за истражување на Европскиот парламент, во просек годишно се фрлаат меѓу 4,8 и 12,7 милиони тони пластика во морињата. Покрај загадувањето на морињата, океаните и крајбрежјето, голем проблем со пластичниот отпад во морињата е неговото распаѓање, при што се претвора во микропластика за која морските животни мислат дека е храна. Да се потсетиме на последиците од ова.
Загрозени мориски видови, но и економии
Пластиката влегува во телото на морските видови, но и во синџирот на исхрана, во кој спаѓаат и луѓето. Кои се последиците врз човечкиот организам, сè уште не е познато.
Морски животни како желки, делфини и китови умираат најчесто од ефектите на голтање и варење на пластика, заплеткување во пластика или задушување. Иситнетата пластика се таложи и на морското дно, со што се спречува продирање на кислород, неопходен за алгите и неподвижните и слабо подвижни животни и растенија кои умираат поради недостиг на кислород.
Доколку продолжи овој тренд на загадување на морињата и океаните, се претпоставува дека во 2050 година во светските мориња и океани би можело да има повеќе пластика отколку риби. Најзагрозени се морските видови чии живеалишта се совпаѓаат со жаришта на загадување, а тоа се Мексиканскиот Залив, Медитеранот, Бенгалскиот Залив и Коралниот триаголник – област од Малезија до Соломонските Острови во Тихиот Океан.
Отпадот во морињата предизвикува и економски загуби за секторите и заедниците кои зависат од морињата, но исто така и за производителите бидејќи во економијата остануваат само пет проценти од вредноста на пластичното пакување, додека остатокот се фрла. Конкретно, според Службата за истражување на Европскиот парламент, морските отпадоци предизвикуваат загуби од 259 до 695 милиони евра, претежно во секторите туризам и риболов.
Можеби ќе ве изненади што сè се фрла во морињата и океаните
Според податоците објавени од Европската комисија, морскиот отпад се состои од пластика за еднократна употреба (49 отсто), опрема за риболов (27 отсто), отпад од други материјали (18 отсто) и друга пластика (6 отсто).
Најголемиот дел од фрлениот отпад на плажите и во морињата и океаните е пластика за еднократна употреба. Европската комисија објави дека речиси половина од вкупниот отпад во морињата е составен од производи како што се пластични шишиња, пластични прибор за јадење, стапчиња за уши или филтри за тутунски производи. Меѓу работите што ги фрламе во морињата и океаните се хигиенски влошки, влажни марамчиња, кеси од чипс и балони.
Но како дојде до толкаво загадување со пластика?
Само третина од произведениот отпад во Европа се рециклира
Производството на пластика во светот се зголеми од 1,5 милиони тони во 1950 година на дури 322 милиони тони до 2015 година и тој број постојано расте.
Според Евростат, во земјите-членки на ЕУ, производството на пластика е најмногу се однесува на амбалажи (40 отсто) и производи за домаќинство (22 отсто), градежништво (20 отсто) и автомобили и камиони (9 отсто).
Пластичниот отпад во Европа најчесто се согорува (39 отсто) и се складира под земја (31 отсто), а најмалку се рециклира (30 отсто). Токму поради недоволната количина на рециклирање на пластичниот отпад, најголемиот дел завршува на депонии, согорувачи или како отпад во околината, што најчесто ги загадува шумите, плажите, реките и морињата.
Исто така е важно да се напомене дека поради недостиг на технологија, капацитети и финансии, дури половина од пластиката собрана за рециклирање се обработува во странски земји надвор од ЕУ. Ова создава огромни загуби за економијата на ЕУ бидејќи според некои проценки дури 95 проценти од вредноста на пластичниот материјал е изгубена поради краткорочно користење.
Како тоа да се смени?
Свесна за тоа дека пластичниот отпад им штети на животната средина, здравјето на луѓето и економијата, ЕУ усвои нов пакет мерки за кружна економија насочена кон рециклирање и поправка и повторна употреба на повеќето производи и материјали. Дел од целите се до 2030 година 55 отсто од отпадната пластика направена во ЕУ – мора да се рециклира, до 2025 година десет милиони тони рециклирана пластика да се вгради во нови производи, сета пластична амбалажа на пазарите на ЕУ до 2030 година мора да биде повторно употреблива или погодна за рециклирање..
А Како Хрватска се снаоѓа со управување со пластиката?
Хрватска драстично заостанува зад поставените цели на Европската унија, генерално во областа на управувањето со отпад, а ситуацијата е уште полоша во областа на управувањето со отпадната пластика.
Статистичките податоци покажуваат дека секој жител на Хрватска произведува 416 килограми отпад годишно, од кои дури 92 килограми пластика. Ние рециклираме само 15 килограми пластика по глава на жител годишно, со што цврсто го држиме последното место на ранг-листата на ЕУ.
Другите земји на ЕУ рециклираат многу повеќе пластика по глава на жител, па затоа е крајно време Хрватска да преземе нешто по ова прашање. Ирска, на пример, рециклира дури 58 килограми отпадна пластика по глава на жител годишно, Данска и Германија 38 килограми, а Велика Британија и Австрија 32 килограми. Како што веќе споменавме, Хрватска е на последното место, зад Романија, Грција и Бугарија.
Појдете од себе, за подобро утре
За да оставиме подобра, почиста планета за идните генерации, мора да започнеме да правиме промени што е можно побрзо. За почеток, одделувајте го отпадот и рециклирајте. Со рециклирање на само половина од отпадот во вашето домаќинство, можете да „заштедите“ до 1.200 СО2 годишно. Намалете ја употребата на пластика. На пример, заменете ги пластичните кеси за купување со платнени, бидејќи се потребни 250 години за една пластична кеса во природата да се разгради. Престанете да купувате вода во пластични шишиња, заменете ги со стаклени или термос шишиња. Ако купувате кафе за носење, понесете си сопствено термос шише. Избегнувајте сламки и пластичнен прибор за јадење секогаш кога е можно.
Запомнете, вистинската промена почнува од секој од нас, со промена на нашите навики. Започнете да правите измени денеска, за подобро утре.