На државата итно и е потреба даночна реформа затоа што македонскиот даночен систем е крајно неправеден и повеќе ги даночи сиромашните отколку богатите, смета Бранимир Јовановиќ, економски аналитичар од Виенскиот институт за меѓународни економски студии.
– Работничка што зема минимална плата плаќа вкупни даноци на доход од околу 34%, додека оние што имаат примања од стотици илјади евра месечно плаќаат даноци од само 11-12%. Слично е и со фирмите – помалите форми плаќаат повисоки стапки на даноци од поголемите фирми. Овие работи мора да се променат – вели Јовановиќ.
Бившиот советник на ексминистерот за финансии Драган Тевдовски, смета дека владата треба да ги оданочи богатите и фирмите кои остваруваат милионски профити, односно да се воведе прогресивен данок и на личен доход и на добивка на фирмите.
– Прогресивен данок на личен доход, со стапки од 20% за доход над 1500 евра, и 30% за доход над 3000 евра, би го оданочил само најбогатите 1% од луѓето во државата, и би ѝ донел на државата околу 50-60 милиони евра годишно. Прогресивен данок на добивка, со стапка од 20% за добивката која надминува 1 милион евра, би ги оданочил отприлика 200-те најголеми фирми во државата, кои секоја година остваруваат огромни профити, дури и во кризиве од последниве години, и би донел околу 40-50 милиони евра годишно.
Заедно, овие две промени би донеле околу 100 милиони евра годишно, односно двојно повеќе од она што го заговара владата сега, што за 5 години заменува издавање една еврообврзница. Дополнително, парите во тој случај ќе дојдат од оние што имаат, а не од оние што немаат – анализира Јовановиќ.
Во однос на тоа кога е вистинско време за даночни реформи, Јовановиќ вели дека најголемите даночни реформи се правеле секогаш за време на кризи – за време на светските војни и за време на големата депресија од 1929 до 1933 година затоа што на државите тогаш им требаат пари.
– На Македонија исто така ќе и требаат пари за да ги помага луѓето и фирмите кои се погодени од кризата, а нема веќе да може да се задолжува така лесно како во изминатите години, поради повисоките камати, така што, ѝ преостанува само да ги зголеми даноците. Прашањето е само – кои даноци ќе се зголемат, односно, кого ќе даночи владата, и тука, за жал, оваа реформа целосно потфрла. Наместо да ги даночи оние што имаат, реформата претендира да ги даночи оние што немаат.
Со даночењето на хонорарците, и тоа со придонеси од 28%, владата ќе им бркне во џебот на околу 100.000 луѓе, кои немаат договори за постојано вработување, немаат никакви работнички права, немаат стабилни и постојани приходи, и воопшто не заработуваат високи суми на пари, туку одвај спојуваат крај со крај. Хонорaрците во економската и социјалната наука се нарекуваат прекаријатни работници, затоа што немаат никаква сигурна ниту предвидлива работа, и се сметаат за најексплоатирана класа во општеството – објасни Јовановиќ.
И даночењето на реинвестираната добивка е проблематично за него: затоа што даночни активност што се смета за општествено корисна и затоа што може да ги намали инвестициите, а со тоа и економскиот раст, па на подолг рок и вработеноста. Дополнително, смета тој, даночењето на реинвестираната добивка повеќе ќе ги погоди помалите фирми, кои тешко наоѓаат средства за нови инвестиции и не можат така лесно да земат заем, како што можат големите фирми.