Сцени од раскошни станови во Киев, од кои еден има златен тоалет, слики од спортски торби полни со пари и аудио снимки од службеници кои наводно разговараат за стратегии за перење пари ги шокираа Украинците минатиот месец. Администрацијата на претседателот Володимир Зеленски се најде во средината на најголемиот корупциски скандал откако тој дојде на власт, дестабилизирајќи го раководството на земјата во клучен момент од војната.
Андриј Јермак, моќниот шеф на кабинетот на украинскиот претседател Володимир Зеленски, поднесе оставка денес. Оставката следеше откако агентите на Националното биро за борба против корупцијата (НАБУ) извршија претрес во неговите простории порано денес.
Оставката ја потврди самиот претседател Зеленски. „Ќе има ресетирање на Канцеларијата на претседателот“, рече тој во соопштението. „Андриј Јермак, шефот на Канцеларијата на претседателот, поднесе оставка. Му сум благодарен на Андриј што секогаш ја претставуваше позицијата на Украина во преговорите точно онака како што требаше да биде.“
Украинска правда, повикувајќи се на свои извори, објави дека самиот Јермак е вмешан во корупцискиот скандал и дека истражителите го нарекуваат под кодното име „Али Баба“.
Главниот украински обвинител за борба против корупцијата, Олександр Клименко, претходно во ноември изјави дека, според истражителите, „Али Баба одржувал состаноци и доделувал задачи на агенциите за спроведување на законот за да обезбеди гонење на детективите на НАБУ и обвинителите за борба против корупцијата“.
Полициски извор откри за „Киев Индепендент“ дека една од луксузните куќи во близина на Киев, финансирана со пари од корупциската шема на „Енергоатом“, била наменета за Јермак. Јермак не коментираше за овие обвинувања, а Канцеларијата на претседателот не одговори на барањата за коментар.
Високи украински функционери се обвинети за примање мито во проекти за одбрана на електрани, во време кога Украинците живеат со секојдневни ограничувања на електричната енергија. Истражителите објавија мноштво докази, во кои се тврди дека функционерите земале мито за градежни проекти насочени кон заштита на електраните од руски ракетни напади.
Овие откритија предизвикаа бран на јавен гнев, а наслови како оној на порталот „Украинска правда“ – „како пријателите на претседателот ја ограбија земјата во воено време“ – го сумираа негодувањето на јавноста. Националното биро за борба против корупцијата (НАБУ) објави дека во соработка со Специјалното обвинителство за борба против корупцијата (САПО) спровело повеќе од 70 претреси и уапсило пет лица.
Според истражителите, службениците и претприемачите ги принудиле добавувачите на државната нуклеарна компанија „Енергоатом“ да платат мито во износ од 10 до 15 проценти од вредноста на секој договор. Исходот од оваа 15-месечна истрага, за време на која беа собрани повеќе од 1.000 часа прислушувани разговори, ја разбесни Украина.
Овој скандал го следеше Зеленски и неговите соработници кои се обидуваа да ги неутрализираат независните агенции за борба против корупцијата ова лето, додека истрагата се приближуваше кон внатрешниот круг на претседателот. Сепак, по масовните протести и притисокот од западните партнери, тие мораа да се откажат од таа идеја.
Соочен со нови докази, Зеленски беше принуден да го промени својот пристап за да ја заштити сопствената позиција. На 13 ноември, тој побара оставки од министерот за правда Герман Галушченко и министерката за енергетика Свјетлана Хринчук, кои подоцна беа разрешени од Советот за национална безбедност.
Неговиот одговор многумина го оценија како бавен и слаб. Тој го даде својот прв коментар за обвинувањата дури на 11 ноември, а барањето за оставки дојде дури откако премиерката Јулија Свјриденко веќе го суспендираше Галушченко.
Во центарот на аферата е Тимур Миндич, пријател на Зеленски и поранешен деловен партнер, кого истражителите го опишуваат како „ко-организатор“ на шемата. Тие наведуваат дека околу 100 милиони долари нелегални средства поминале низ неговата канцеларија.
„Тој го контролирал работењето на таканаречената „перална“, каде што се переле криминално стекнати средства“, објави НАБУ. Миндич, сопственик на компанијата „Квартал 95“, која беше ко-основана од Зеленски, добил дојава и избегал од Украина само неколку часа пред рацијата.
Друг близок пријател и сојузник на Зеленски, поранешниот вицепремиер Олексиј Чернишов, е обвинет за примање 1,2 милиони долари и 100.000 евра во готово. Тој, како и Галушченко, ја негира вината.
Министерот за енергетика Хринчук не е директно вклучен во случајот. „Сега Зеленски се држи настрана од луѓето вклучени во случајот и особено се обидува да избегне поврзаност со Миндич“, рече политикологот од Киев Володимир Фесенко.
Политичката криза за време на војната е опасна за Украина. Опозициската партија Европска солидарност, предводена од поранешниот претседател Петро Порошенко, го повтори барањето за формирање технократска „влада на единство“, но се воздржа од повик за оставка на Зеленски. „Сè уште сме во војна“, рече сојузникот на Порошенко, Ростислав Павленко.