Европскиот комесар за проширување Оливер Вархеји во петокот се приклучи на критиките на властите на Република Српска, предупредувајќи дека нивните постапки го доведуваат во прашање европскиот пат на БиХ, а директна причина е одлуката на владејачкото мнозинство во парламентот на РС да ја поддржи криминализацијата на клеветата. „Тоа е чекор во погрешна насока. ЕУ ја повикува РС да ги повлече амандманите (на кривичниот законик) со цел да се обезбеди слобода на изразување и на медиумите“, се вели во соопштението објавено од Вархеји на Твитер.
Националното собрание на РС во четвртокот, со гласовите на претставниците на партиите кои го сочинуваат владејачкото мнозинство под контрола на Милорад Додик, ги поддржа нацрт-амандманите на кривичниот законик на ентитетот, со кои ќе се рекриминализира клеветата по две децении и би пропишувал драконски казни од две и пол до над 50 илјади евра.
Предлог-законот сега е испратен на јавна расправа која треба да трае 60 дена, а властите на РС се решени да се обидат да го протуркаат законот во парламентот до летото. Истовремено, тие ги отфрлија сите забелешки на новинарската заедница и граѓанските организации, како и на меѓународната заедница, која предупреди дека се планира да се задушат независните медиуми и да се спречат какви било критики на власта.
Веднаш откако парламентот на РС го поддржа нацртот на спорниот закон, портпаролот на Европската комисија Петер Стано изјави дека тоа е погрешен пат не само за ентитетот туку и за целата земја.
„Одлуката е неспорно чекор во погрешна насока со застрашувачки ефект врз слободата на медиумите во РС, а во исто време ја доведува во прашање стратешката определба на владејачките партии во РС за пристапување на Босна и Херцеговина во Европската Унија. “, рече Стано.
Тој предупреди дека законот, доколку биде усвоен, ќе има сериозни последици за граѓанското општество и слободата на изразување и медиумите, а нивното непречено функционирање претставува два од вкупно 14-те приоритети што БиХ мора да ги исполни доколку сака да напредува кон членството во ЕУ.
Властите предводени од Додик ги игнорираа претходните слични предупредувања од Европската унија, кои бараа контроверзниот предлог-закон да се повлече од парламентарната расправа, а сега следуваше нов конфликт, бидејќи токму на поттик на Додик владата на ентитетот донесе одлука веднаш. по собраниската седница да ги прекине сите контакти со амбасадите на САД и Велика Британија во Босна и Херцеговина под обвинение за мешање во внатрешните работи.
Американската амбасада веднаш предупреди дека РС на тој начин тргнува на опасен пат чија единствена цел е да одржи „корумпиран режим“ на власт. Британскиот амбасадор Џулијан Рајли на Твитер ја коментираше одлуката од Бања Лука со порака дека се понестабилните одлуки на Додик само им штетат на интересите на РС.
„Само државата Босна и Херцеговина има овластување да донесува одлуки за дипломатските односи, а амбасадата на Велика Британија ќе продолжи да работи за доброто на сите граѓани на оваа земја“, рече амбасадорот Рили. Во петокот, членот на Претседателството на БиХ, Денис Беќировиќ, се приклучи на осудите на одлуките на владата на РС, кои ги нарече „режим на Додик“.
„По последната скандалозна одлука на режимот на Додик во РС, државата Босна и Херцеговина ќе продолжи уште поинтензивна и посилна соработка со Западот“, рече Беќировиќ. Истовремено, тој ги повика западните земји, заедно со властите во БиХ, поодлучно да се спротивстават на „политичкото зло“ кое ја загрозува безбедноста на БиХ и регионот.
Според идеите на Додик, одлуката за прекин на комуникацијата со американските и британските дипломати треба да важи и за српските претставници во властите во БиХ, но никој од нив досега не изразил намера да ја почитува.