Белата куќа вели дека рускиот претседател Владимир Путин и неговиот украински колега Володимир Зеленски наскоро ќе се сретнат на мировни разговори, но Кремљ испраќа многу повнимателна порака.
Американскиот претседател Доналд Трамп тврди дека средбата меѓу двајцата лидери е клучна за постигнување мир, и покрај тоа што Путин не покажа интерес да се сретне со Зеленски за време на три и пол години војна.
Портпаролката на Белата куќа, Каролин Левит, изјави дека Путин се согласил за следната фаза од мировниот процес, билатерална средба со Зеленски. Трамп сака средбата да се одржи што е можно поскоро, идеално до крајот на август. Од друга страна, рускиот министер за надворешни работи Сергеј Лавров понуди сосема поинаква перспектива.
Според него, на секој претседателски самит мора да му претходи „конечен“ процес на преговори на пониски нивоа. Притоа, тој го повтори претходниот став на Москва дека лидерите можат да се сретнат за да потпишат веќе договорен договор, но не и за да започнат преговори. Со оглед на тоа што ставовите на двете страни за клучните прашања за безбедносните гаранции и територијалните отстапки се уште се далеку од едната, брзиот мировен договор на кој се надева Трамп изгледа малку веројатен, пишува Axios.
На почетокот на војната, Путин изјави дека целта е да се смени режимот во Киев, а украинските безбедносни служби тврдат дека оттогаш се организирани неколку обиди за атентат врз Зеленски. Иако Путин престана да ја нагласува „денацификацијата“ како воена цел, можно е тој сè уште да чувствува неподготвеност кон идејата лично да преговара со Украина или со Зеленски како рамноправен соговорник.
Многу европски и украински функционери се сомневаат дека Путин всушност само купува време со учество во мировниот процес на Трамп, без вистинска намера да постигне договор. Затоа, согласноста за состанокот во принцип, без брзање да се одржи, би бил логичен потег од негова перспектива.
Трамп постојано повторува дека очекува самиот да присуствува на состанокот меѓу Путин и Зеленски, ако двајцата лидери го сакаат таму, што Зеленски јавно го потврди. Сепак, по разговорот со Путин во вторник, Трамп го промени својот став, велејќи дека прво треба да се сретнат само Путин и Зеленски, а потоа, „доколку е потребно“, ќе се одржи трилатерален состанок. Каролин Левит не ги објасни причините за промената.
Постојат шпекулации дека на Путин би му било полесно да го откаже состанокот или да го заврши без резултати ако американскиот претседател не е присутен.
Прва пречка: Безбедносни гаранции
Киев е непоколеблив во барањето безбедносни гаранции од своите сојузници за да спречи уште една руска инвазија по завршувањето на војната. Се очекува високи претставници од САД и неколку европски земји да изработат детален предлог во наредните денови.
Во вторник, Трамп ја исклучи можноста за испраќање американски копнени сили, но спомена дека американските воздухопловни сили би можеле да бидат вклучени.
Иако Путин изрази принципиелна отвореност за безбедносни гаранции за време на самитот со Трамп минатата недела, како што претходно објави Аксиос, руското Министерство за надворешни работи во понеделник објави дека „категорично“ ја отфрла можноста за каков било „воен контингент со учество на земјите од НАТО“ на територијата на Украина.
Втора пречка: Територија
Според извори запознаени со ставовите на Путин на самитот во Алјаска, рускиот претседател бара целосно повлекување на Украина од источните региони Донецк и Луганск и замрзнување на линијата на фронтот во регионите Херсон и Запорожје.
Ова би значело дека Зеленски ќе мора да се откаже од огромна и силно утврдена територија во Донецк, предлог што Киев речиси сигурно ќе го отфрли. Иако Зеленски рече дека е подготвен да разговара за територијална контрола доколку Путин се согласи на состанок, тој исто така ја исклучи можноста за целосен трансфер на територија.
Белата куќа ја спомена идејата за „територијална размена“, според која дел од територијата ќе остане меѓународно признат како украинска, но под де факто руска контрола, што би било исклучително тешка отстапка за Зеленски.
Севкупно, пишува Аксиос, доаѓањето на преговарачката маса се чини дека е лесниот дел, па дури и тоа ќе биде тешко да се постигне.
Слична прогноза даде Татјана Станова, аналитичарка и експерт за Украина и Русија.
„Да биде јасно: Путин нема да се сретне со Зеленски под сегашните околности. Тој постојано повторуваше дека таков состанок би бил можен само ако има добро подготвени темели, што во пракса значи дека Зеленски ги прифаќа руските услови за завршување на војната. Трамп можеби е подготвен да им ја предаде одговорноста на руските и украинските лидери, убеден дека веќе направил сè што можел. За Путин, сепак, таков состанок би изгледал како бесмислен маневар на заседа. Затоа, уште едно разочарување за Трамп е неизбежно“, рече Станова.