Во земји како Србија, во кои политиката е доминирана од една партија, дезинформациите и „лажните вести“ имаат тенденција да следат една „партиска линија“, да служат за интересите на моќниците и да ја поткопуваат опозицијата, се вели во најновата студија на Комитетот за надворешни работи на Европскиот парламент, пишува Нова Економија.
Дезинформациите се ендемичен и сеприсутен дел од политиката на целиот Западен Балкан, без исклучок, тврди ова тело на Европскиот парламент. Но, иако за дезинформациите често се дискутира во контекст на надворешни закани за функционирањето на демократијата, странските актери не се најважни виновници во регионот.
Во политичкото опкружување, како што се Албанија и (донекаде) Северна Македонија, дезинформациите опортунистички се користат од сите политички фракции, следејќи повеќе краткорочни цели отколку долгорочни стратегии.
– Меѓународните актери играат релативно мала улога во ширењето дезинформации во Србија. И покрај фактот дека еден од централните канали на дистрибуција за транснационални дезинформации во регионот е рускиот Спутник Србија со седиште во Белград, се вели во анализата.
Во српскиот медиумски пејзаж доминираат Српската напредна партија (СНС) и претседателот Александар Вучиќ. Во текот на последните неколку години, известувачите на ЕП забележаа влошување на квалитетот на медиумското известувањето, што се карактеризира со поволно известување и недостаток на критика кон Вучиќ и неговите соработници, се додава во документот на ЕП.
Примарната улога во кампањата за дезинформации која е спонзорирана од државата ја играат ТВ станиците (видливо ТВ Пинк) и таблоидите, вклучувајќи ги Курир, Информер и Српски телеграф, кои имаат значителен дострел и се користат за одек на негативната кампања на владејачката партија против опозицијата, покажува студијата.
Анализата на социјалните медиуми спроведена за оваа студија, пак, откри дека националистичките публикации (Националист, Црвене Беретке, Интермагазин.рс, Санџачке) и неколку истакнати поединци (вклучително политичари и истакнат економски аналитичар) играат особено важна улога во ширењето дезинформации.
Овие медиуми и поединци се карактеризираат со негативно покривање на ЕУ, НАТО и Западот воопшто, додека истовремено негуваат проруски дискурс.
Покрај тоа, постојат наводи за голем број лажни профили, групи и страници на социјалните мрежи кои се користени за ширење дезинформации.
На пример, во април 2020 година, Твитер во Србија избриша 8.558 налози, со објаснување дека станува збор за лажни профили поврзани со владејачката партија.
Иако кампањите на дезинформации на Спутник Србија се истакнати низ целиот регион, особено во Босна и Херцеговина, Косово, Црна Гора и Северна Македонија, тие не се особено видливи во самата Србија.
Српските и руските државни пораки се чини дека се широко координирани на повисоко ниво, се наведува во најновата студија на Комитетот за надворешни работи на ЕП.
Но, имаше два значајни исклучоци. Првиот беше во 2016 година, кога претседателот Вучиќ ги поддржа тврдењата дека рускиот ГРУ (Воена разузнавачка служба) стои зад обидот за државен удар во Црна Гора, изнесувајќи осуди од Москва.
Вториот исклучок беше ова лето, кога портпаролот на руското Министерство за надворешни работи, Марија Захарова, вулгарно го обвини Вучиќ дека „се продал“ на Вашингтон поради предложениот договор за економска нормализација на односите со Косово. На крајот во нејзино име се извини Владимир Путин.
Се чини дека Спутник Србија не се вклучува независно во српската политика на начин на кој тоа го прави во други земји во регионот. Но, тој произведува материјал што српските медиуми (и другите во регионот) можат да го пренаменат за да ги постигнат своите цели.
Како такво, главната дезинформација во Србија има за цел ширење мислење во врска со изборите, јавните личности или домашната политика.
Дискурзивните полиња на кои се водат овие битки, многу се различни. Приближно една третина од разгледаните кампањи се насочени кон НАТО или ЕУ, една третина на последиците од југословенските војни и повоеното „помирување“, а остатокот за изборната политика и Ковид-19.
И домашните и странските актери користат дезинформации за да го нарушат кредибилитетот на ЕУ на Западен Балкан, зајакнувајќи ги и манипулирајќи со постојните поделби помеѓу „идеалистите на ЕУ“ (кои се посветени на европскиот идентитет на нивната земја) и „реалистите во ЕУ“ кои можеби не се против интеграцијата во ЕУ, но не веруваат дека ќе се случи).
Иако Кина и Турција се активни на ова поле, Русија доминира во напорите за дискредитација на ЕУ, која одржува широка инфраструктура на медиумски манипулации низ целиот регион.