Зголемувањето на цените на недвижностите е итно прашање за граѓаните низ целата Европска Унија, од Лисабон до Талин, а Брисел оваа недела треба да преземе конкретни чекори за справување со кризата. Европската комисија ќе го усвои својот прв План за прифатливо домување, а комесарот Ден Јергенсен вели дека е време да се дејствува, објавува Политико.
„Ова е вистинска криза“, рече Јергенсен во интервју. „И не е доволно само да се зборува за тоа“. Новиот пакет мерки затоа има за цел да ослободи јавни средства за изградба на нови домови, да ги следи шпекулациите на пазарот на недвижности и да им даде на регионалните и локалните власти алатки за ограничување на краткорочните изнајмувања што придонесуваат за недостиг на домување.
„Планот ќе биде мешавина од конкретни акции на ниво на ЕУ и препораки што земјите-членки можат да ги спроведат“, рече Јергенсен, нагласувајќи дека Комисијата сака да ги овласти националните, регионалните и локалните власти без да ги надмине своите овластувања. Тој предупреди дека проблемот со домувањето влијае на милиони луѓе и дека неактивноста им користи на десничарските популисти кои го искористија незадоволството од цените за да победат на изборите во Холандија и Португалија.
„Обично ЕУ не играше голема улога тука“, додаде тој. „Тоа мора да се промени“.
Најконкретната мерка што се очекува е ревизија на правилата за државна помош за да им се олесни на националните влади да градат станови со прифатливи цени. Земјите-членки долго време се жалеа дека јавните средства можат да се користат само за обезбедување станови за семејства со ниски приходи. Новите регулативи ќе овозможат користење на овие средства за сите групи кои се исклучени од пазарот поради високите цени, вклучително и оние со средни приходи.
Пакетот, исто така, ќе понуди алатки за регулирање на туристичките станови кои ја влошуваат кризата со домувањето во градови како Барселона, Фиренца и Прага. „Не сум на страната на луѓето кои повикуваат на забрана за краткорочни изнајмувања“, појасни Јергенсен, но предупреди дека моделот расте со брзина „што никој не можеше да ја замисли, при што краткорочните изнајмувања сочинуваат 20 проценти од домовите во некои многу прометни области“. Според него, тоа се претвори во „машина за пари, наместо во она што требаше да биде“.
Комесарот нагласи дека одлуката за користење на овие алатки ќе зависи од националните, регионалните и локалните лидери. „Ние нема да присилиме никого да направи ништо“, рече тој. „Ако мислите дека статус кво е во ред, можете да ги оставите работите какви што се“.
Планот, исто така, се занимава со шпекулациите на пазарот на недвижности. Јергенсен истакна дека европскиот станбен фонд се третира како „злато или биткоин и други инвестиции направени исклучиво со цел заработка“, што ја игнорира клучната општествена улога на домувањето. „Да имате покрив над главата, пристоен дом… е човеково право“, тврди тој.
Како прв чекор, ЕУ ќе ги следи шпекулациите за да го утврди обемот на проблемот, иако Јергенсен признава дека понатамошните дејствија ќе бидат политички предизвикувачки. „Иако никој всушност не вели дека овој проблем не постои, постои политички конфликт околу тоа дали е тоа добра или лоша работа.“ Сепак, додаде тој, регулативата е клучна за функционирањето на внатрешниот пазар.
Пакетот на комисијата ќе вклучува и нова стратегија за градење насочена кон намалување на бирократијата и создавање заеднички стандарди, така што материјалите произведени во една земја-членка ќе можат полесно да се користат во друга. Планот, исто така, се занимава со проблемот на бездомништвото, кој влијае на повеќе од еден милион луѓе во Европа. „Сакаме да разгледаме какви права имаат и како тие права се почитуваат“, рече Јергенсен.
Тој нагласи дека сложеноста на кризата со домувањето бара „холистички“ пристап и дека планот не претставува преземање на овластувањата од страна на Комисијата. Локалните и националните власти остануваат клучни за решавање на кризата. „Но“, рече тој, „постојат области каде што не сме направиле ништо и каде што *можеме* да направиме нешто“.
Иако голем дел од планот ќе биде во форма на препораки, Јергенсен ги предупреди политичарите да не ги игнорираат. Тој рече дека Комисијата нуди решенија и „креаторите на политики мора да одговорат пред своето население ако не направат нешто што е прилично очигледно дека би можеле да го направат“. Тој заврши со строго предупредување: „Со почит им порачувам на донесувачите на одлуки низ цела Европа или да го сфатат овој проблем сериозно, или да прифатат дека ќе мора да ја предадат власта на популистите“.