Љубовта убива. Графит од солунските улици. Фото: hugovk, 2009
Битно помалку работа е селективно да се пренесуваат медиумите и изворите на нашиот јужен сосед и тоа главно деловите што значат нагаѓање и главно повторување на општите и веќе вообичаени фрази, како што е тоа случај со околу 6.010 јавувања за посетата на Нимиц за период од не цели две седмици. Наспроти тоа, соочувањето со квазиаргументите изнесени е, веројатно, или многу страшно или многу напорна работа.
Пишува: Сашко Тодоровски, дипломат од кариера / ополномоштен министер
Иако има видливо придвижување во позитивна насока кај нашите медиуми кога се во прашање употребената терминологија и фактографијата во врска со спорот на нашиот јужен сосед во врска со нашето име (Спорот), исто толку е видливо дека сѐ уште постои определен степен на немарност. Најверојатно тоа произлегува од неразбирање на потребата од прецизност кога се работи за сложена правна формулација. Сигурен сум дека кој и да е новинар ќе му ги извади очите на сметководител кој наместо 30.000 ќе му исплати 3.000 денари, иако се работи за една обична „нула“. Се загрешило, ама не е крај на светот, нели? Меѓутоа, кога ќе стане збор за разликата спор во врска со името и спор за името или за разликата референца – кратенка, сѐ уште го слушам она: добро де, па што е тоа толку битно? Тоа е дотолку поинтересно ако се има предвид дека веднаш потоа уследува гордо извикување дека за идентитетот – не дискутираме! Тој не смее да биде оспорен. Во кратенката не фигурира зборот Македонија, а во референцата тој збор е – тука. Сепак, тоа не е доволно да сфатиме дека токму таа разлика го отвора прашањето за ИДЕНТИТЕТОТ!
Кај нашиот јужен сосед, а посебно во неговата дијаспора, сѐ уште постојат гласни извикувања дека тоа е клучниот проблем; дека во нашето име не смее да фигурира зборот Македонија. И, упорно пеејќи ја „песмата“ дека сме ние дело на Коминтерната од 1934 година (!??), се вадат нови и нови аргументи, често помалку или повеќе несоодветни, но и квазиаргументи, па дури и лажни аргументи, сѐ со цел да се оспори нашето “право“ да го користиме името Македонија. Можеби само најсвеж е примерот на пишувањето на ХеласФорс од 07 јули 2014 г., што случајно или не – е објавено непосредно пред најавената „турнеја“ на Нимиц во Регионот:
„Што се однесува до името, Скопје упорно го шири концептот дека притисокот за менување на името на таа држава е случај без преседан. Нема преседан само заради тоа што сите влади, вклучувајќи ја и грчката – молчат. По пропаѓањето на Австриската империја, на 12 ноември 1918 година, националното Собрание на Австрија официјално ја прогласи „Република Германска Австрија“. Од тој ден до 10 септември 1919 година новата Република функционираше под името Германска Австрија. Песната „Германска Австријо, ти прекрасна земјо“(Deutschösterreich, du herrliches Land) стана нејзина нова национална химна.
Завршната верзија на Мировниот договор од Сен Жермен на Лаје од 10 септември 1919 година и званично претставува распаѓање на Австро-унгарската империја, на која победнички сојузнички сили, иако со членот 88 од Договорот и’ ја гарантираат независноста на Австрија, „одбија да ѝ дозволат да го употребува првоизбраното име на новата република – Германска Австрија. Врската со Германија не беше прифатена од сојузниците и новата држава мораше да се задоволи само со „Австрија“. Така, Австрија го промени своето име од Германска Австрија или Deutschösterreich во Австрија односно Österreich.“
Од овој аспект можеби стои прашањето дали нашите новинари разбираат „дека не се разбираме“, односно дека она што за нас е „ноторен факт“ воопшто не е тоа за другата страна, па дури и обратно – тие тоа го сметаат за „свесна лага“! Овој проблем е дефинитивно најтешкиот залак и најголемиот предизвик и за еден дипломат и за една дипломатија и секако за медиумите кои информираат и анализираат. И токму затоа некогаш и се прават алузии дека дипломатијата е вид преведувачка дисциплина, со тоа што не се „преведуваат“ само зборовите, туку и концептите, теориите и – разбирањата.
Во отсуство на сопствен капацитет за „преведување“, своевидна линија на послаб отпор е да се посегне по „странски преведувачи“. Можеби од тие причини, во контекст на последната посета на Нимиц на Скопје и Атина, на 02.08.2014 г. Фаланга посегнува по Торстен Фрај, германски пратеник и известувач за Македонија на владеачката ЦДУ:
„…Фрај за Дојче веле додава и дека во така комплициран спор како што е тој меѓу Македонија и Грција важно е постојано да се даваат импулси од трета страна, во случајов од Обединетите Нации. (…) Запрашан дали Германија може да помогне во спорот за името, и германскиот пратеник вели – Германија со нејзината големина и значењето во ЕУ, но и во светот, природно има можност и обврска во споровите да посредува, да модерира и да ги доведе до конструктивен крај…“
Верувам дека неспорно постојат тешкотии и дека спорот е многу „комплициран“, но, дали можеби на страната на новинарите најчесто не се работи за, да го наречеме така, синдромот на „премногу работа“. Имено, за да се дојде до навистина тешкото и/или она што треба да се „преведе“ треба да се „исчистат“ редица прашања.
ИМЕТО НА АВСТРИЈА
На пример, како дошол авторот од ХеласФорс до таков „круцијален аргумент“ како што е тој за промената на името на Австрија и на кој начин е направена врската со Република Македонија? И, навистина, ако се погледне написот во Википедија за Договорот од Сен Жермен, навистина тоа е напишано. И дали сега македонскиот новинар треба да го „пријави“ на јавноста овој аргумент или не? Можеби поарно е да молчи и –тајфунот „Нестор“ ќе помине? Или со други зборови, битно помалку работа е селективно да се пренесуваат медиумите и изворите на нашиот јужен сосед и тоа главно деловите што значат нагаѓање и главно повторување на општите и веќе вообичаени фрази, како што е тоа случај со околу 6.010 јавувања за посетата на Нимиц за период од не цели две седмици. Наспроти тоа, соочувањето со квазиаргументите изнесени е, веројатно, или многу страшно или многу напорна работа.
Всушност, не е ни едното ни другото. Доволно е да се погледне наведениот член 88 од Мировниот договор од Сен Жермен од 1919 година, а кој гласи:
„Член 88: Независноста на Австрија е неотуѓива, освен со согласност на Советот на Лигата на нациите. Следствено, Австрија прифаќа дека во услови на отсуство на таква согласност да се воздржува од какви и да се акти со кои може било директно било индиректно нејзината независност да се компромитира, посебно, сѐ до нејзиното стапување во членство на Лигата на нациите, преку учество во работите на друга Сила.“
Да, се работи за исклучително важна одредба; и да, со неа се ограничува слободата на Австрија без согласност на Лигата на нациите да се спои со друга „Сила“. Но, од приказната за името – нема ниту трага! Впрочем, како во моментот на започнување на Првата светска војна, така и во моментот на потпишување на овој инаку капитулациски договор, името не било ниту Источно ниту Бутур царство, туку: Австро-унгарска монархија. И да, можеби имало некакви желби на австриска страна, или на страната на некои индивидуи, но, во самиот Договор сојузниците не си дозволиле да ѝ забранат на Австрија да си се крсти како што сака.
МАКЕДОНИЈА И НАТО
Затоа, ајде пак да се вратиме на веќе спомнатото пишување на ХеласФорс. На едно место се зборува за нашите воени капацитети, за на друго да се зборува за тоа дека претставуваат национална безбедност, односно дека може да се случи присоединување на оваа со „нивната“ Македонија. Тоа изгледа вака:
„Целата идеја дека на НАТО му треба армијата на [Македонија][¹] е во најдобар случај – налудничава. Армијата на [оваа Република][²] се состои од 8.000 луѓе. Од нив, 2.000 се на различни позиции во Министерството за одбрана, дипломатски и други служби. Од преостанатите 6.000 само 1.000 се борбени војници, ако се има предвид дека секој борбен војник треба да има поддршка од пет до седум други војници. Неразбирливо е дека НАТО е очаен па 1.000 лошо обучени и опремени војници да можат да направат некаква разлика. (…) Било кое име за Македонија[³]имплицира нејзина идна унија со грчкиот регион Македонија. Селективната амнезија не е изговор за кого и да е, иако е очигледно дека постои епидемија меѓу политичарите.“
Токму контрадикторностите и нелогичностите треба да бидат уловени и изложени пред јавноста од страна на нашите медиуми. Имено, ако веќе имаме само илјада борбени војници, како би можело да се случи тоа „присоединување“? Извесно е дека воена опција не е на маса; значи преостанува: меѓународното право и демократски методи!!! Цесијата и референдумот не само што не се забранети (за жал често нашите медиуми ги бркаат овие демократски институти со тнр. „воена анексија“ или окупација на нечија територија со насилни методи и независно од волјата на популацијата на таа територија) туку се децидно дефинирани во меѓународното право. Заклучокот што се наметнува е дека нашиот јужен сосед се плаши дека нашата и нивната Македонија ќе се спојат најрегуларно, најисправно и – најдемократски!!! Ако е така, тогаш што е она што му пречи на јужниот сосед, но, следствено и ЕУ и НАТО: примена на демократски методи и демократски постапки во меѓународните односи???
Колку и да е таквото присоединување фактички неможно или само нечија пуста желба, зар не заслужува ова или слични прашања да им бидат поставени на претставниците на земјите членки на ЕУ и НАТО? И тоа не затоа што се некомпетентни или неинформирани, туку затоа што можеби не го погледнале проблемот од овој или некој сличен аспект. Она што дипломатот го прави или би требало да го прави тивко и систематично, новинарот може и треба да го направи – јасно и гласно, зар не?
[1] Во оригиналот се користи кратенката
[2] Во оригиналот е поместена и кованица
[3] Во оригиналот повторно е употребена кратенката
„Regarding the name issue, the notion that Skopje has spread around is that pressuring their country to change its name is unheard of. It is unheard of only because all governments, including the Greek, keep silent. After the collapse of the Austrian Empire on November 12, 1918, the National Assembly of Austria officially declared the “Republic of German-Austria”. Between that day and September 10, 1919, the new republic operated under the name of German Austria. The song “German Austria, you wonderful country” (Deutschösterreich, du herrliches Land) became its new national Anthem.
The final Peace Treaty of St. Germain en Layé of September 10, 1919, officially dissolved the Austro-Hungarian Empire, which, however, although the victorious allies including the United States, under article 88 of the Treaty guarantying the independence of Austria, “refused to allow Austria to use its first choice name for the new republic – German Austria. The link with Germany was not accepted by the Allies and the new state had to adopt just ‘Austria’.” Thus Austria changed its name from German-Austria orDeutschösterreich to Austria or Österreich.“
–
„Article 88 The independence of Austria is inalienable otherwise than with the consent of the Council of the League of Nations. Consequently Austria undertakes in the absence of the consent of the said Council to abstain from any act which might directly or indirectly or by any means whatever compromise her independence, particularly, and until her admission to membership of the League of Nations, by participation in the affairs of another Power.“
–
„The whole idea that NATO needs the Army of the FYROM is at best ludicrous. The Republic of Skopje has an army of 8,000 men. Of them, 2,000 operate various posts in the Ministry of Defense, diplomatic and other services. Of the remaining 6,000, only 1,000 are fighting soldiers considering that for every fighting soldier five to seven other soldiers are needed to support one soldier. It is incomprehensible that NATO is so desperate for soldiers that 1,000 soldiers poorly trained and equipped would make any real difference.[…] Any name of the FYROM that includes Macedonia implies future union with the region of Macedonia of Greece. Selective amnesia is not an excuse for anyone, although it is pandemic among politicians.“
Оваа анализа е изработена во рамките на Проектот на УСАИД за зајакнување на медиумите во Македонија – Компонента Сервис за проверка на факти од медиумите, имплементирана одМетаморфозис. Анализата e овозможенa сo поддршка на Американската агенција за меѓународен развој (УСАИД). Содржината на анализата е одговорност на авторот и не ги одразува ставовите на Метаморфозис, УСАИД или Владата на САД. За повеќе информации за работата на УСАИД во Македонија, ве молиме посетете ги веб-страницата (http://macedonia.usaid.gov) и Фејсбук-страницата на УСАИД (www.facebook.com/USAIDMacedonia).