Постигнат е мал напредок во разговорите на македонските и бугарските историчари и тоа само во делот на средновековната историја, додека ставовите по однос делото на Гоце Делчев остануваат дијаметрално спротивставени. Тоа е оценката од дводневната осма средба на Мешовитата комисија за историски и образовни прашања на Република Северна Македонија и Република Бугарија што се одржа во Охрид.
– Темите на разоворите беа учебниците за шести клас во Бугарија и за седмо одделение во Македонија, како и за Гоце Делчев. Во однос на учебниците направен е солиден чекор напред, со разгледување на нашите забелешки по однос бугарските учебници, и во добар дел успеавме да ги поминеме. Останаа уште две забелешки што ќе бидат разгледувани на следната средба. Останаа места околку кои не се согласивме, за кои и не мора да се согласиме, некои работи остануваат неприфатливи за една од страните. По однос разговорите посветени на Гоце Делчев не успеавме да постигнеме напредок во однос на претходната седница, изјави претседателот на македонска група во комисијата, директорот на Институтот за национална историја, професорот Драги Ѓорѓиев.
На состанокот имало предлози како да се формулира текстот, со шест седум предлози околу одредени дефиниции за Гоце Делчев, но не бил усогласена ниту почетна позиција.
– Можам да кажам дека во однос на Гоце Делчев денот беше целосно неплоден без каков било напредок, освен ако тука не се смета дека имаше дискусија, рече Ѓорѓиев.
Колкав напредок е направен во преговорите сликовито говори изјавата на копретседателот на бугарската група во комисијата Ангел Димитров, кој рече дека најдоброто од разговорите било тоа што средбата се одржала во Охрид.
– Постојат многу прашања што не се разјаснети, не се расчистени, не сме дошле до согласност, а се уште не сме почнале ниту да ги разгледуваме бугарските забелешки на учебниците во Северна Македонија. Ние имаме многу тврди, тврди забелешки. Навистина е тешко тука во подножјето на Самоиловите крепости што не успеавме да завршиме со прашањата од средновековието. По однос разговорите за Делчев тие беа без резултат, доста напрегнати, понекогаш и на работ на колегијално однесување, но тоа не е најважното, тоа е разбирливо кога има спротивставени ставови. Поважно е друго, кога сакаме да изготвиме заеднички текст, за да дадеме предлог за заедничко славење, ние треба да се обидеме максомално да ги надминеме постојните различности, рече Димитров.
Тој истакна дека бугарската страна е на став да се изготвни текст што нема да ги нагласува разликите, што е спротивно на македонската за која рече дека инсистира на различностите.
– Тоа за нас не е најдобар приод кога сакаме да разговараме за заедничко славење историски личности, за заедничка историја, рече Димитров.
Главното несогласување во разговорите било по однос инсистирањето на македонката страна во преамбулата на текстот да биде внесена посодржинско појаснување за важноста на Гоце Делчев, како една од најважните фигури и зошто би се славел заедно.
– Тука доаѓаат до израз различните историографски гледишта по однос Делчев и поради тоа доаѓа до несогласувања на членовите на комисијата. Тука засега е проблемот, се обидуваме со разни предлози тоа да го надминеме, појасни Ѓорѓиев.
Бугарскиот претставник со цврст став дека прашањето по однос Гоце Делчев бара јасен и недвосмислен одговор, односно дека одговорот на тоа прашање го дал самиот Делчев.
– Ние не тврдиме дека Делчев е Бугарин, тоа тој самиот го тврди. Ние само ги следиме фактите и ја гледаме документацијата во која не само тој туку и неговото семејство, најблиските негови соработници јасно и декларативно го декларираат неговиот идентитет, рече Димитров.
На новинарското прашање како може Делчев да се бори за независна Македонија, а не за бугарска територија во овој дел, Димитров рече дека тоа е неточен став, притоа истакнувајќи го бугарскиот историогафски став по прашањето дека Делчев се борел за автономија, во време кога дури ниту Бугарија не била независна држава.
– Нема да навлегуваме тука во лекции по историја, но вистината е таа дека Гоце Делчев и револуционерната организација се бори за автономија и тоа е навистина логично и прагматично, од политичка гледна точка политичка цел. А од тука натаму како ќе се одиваат нештата, тоа е доста сложено и ќе биде предмет на еден дел од разговорите, рече Димитров.
Следната средба на комисијата треба да се одржи во Бугарија, накаде кон крајот на идниот месец.