Додека 27-те лидери на ЕУ се собираат во Брисел, тие се свесни дека безбедносниот поредок воспоставен по 1945 година – кој се потпира на заштитата на Соединетите држави – може да пропадне во секој момент. Од враќањето на Доналд Трамп во Белата куќа, европските лидери често зборуваат за суверенитет и одбрана. Сепак, според европските владини претставници кои зборуваа за Политико, сега е време зборовите да се претворат во дело – иако некои веќе стравуваат дека работите може да тргнат наопаку.
Додека францускиот претседател Емануел Макрон предупредува на потребата од „неверојатно будење“ и идниот германски канцелар Фридрих Мерц драматично изјавува дека „Европа е пет минути до полноќ“, многумина блиски до овие дискусии стравуваат дека настаните се одвиваат побрзо отколку што можат да се справат.
„Кошмарно сценарио би било САД наскоро да постигнат договор што ќе ги прифати повеќето барања на Русија, а потоа да им каже на Украина и Европа да го прифатат или отфрлат“, предупредува Малколм Чалмерс, заменик генерален директор на Кралскиот институт за одбранбени студии во Лондон.
И стравовите не се ограничени само на САД. Некои се загрижени и за сопствените сојузници. Иако самитот во четвртокот беше итно свикан – само неколку дена по неформалните состаноци во Париз и Лондон – што укажува на желба за изнаоѓање решение, дипломатите веќе се претпазливи од можноста проруските лидери, предводени од унгарскиот премиер Виктор Орбан, да се обидат да го поткопаат договорот.
Големиот број теми и очигледниот недостаток на единство значат дека самитот може да се развива во различни насоки. Лидерите ќе разговараат за тоа како брзо да ги пренасочат ресурсите за зајакнување на националните војски, а во исто време да бараат да се обезбеди поддршка за Украина – на пример, со реафирмирање на нејзиниот пат кон членство во ЕУ. Тие, исто така, ќе се обидат дополнително да го осудат режимот на Владимир Путин, можеби со најава за нова рунда санкции.
„Европа се соочува со директна и сериозна закана каква што никој од нас не ја доживеал во животот“, рече претседателката на Европската комисија Урсула фон дер Лајен во писмото до лидерите на ЕУ во вторникот, додавајќи: „Иднината на слободна и суверена Украина – и на безбедна и просперитетна Европа – е загрозена“.
Три години по почетокот на руската инвазија на Украина и само шест недели по враќањето на Трамп во Белата куќа, самитот доаѓа во време на историски пресвртници од другата страна на Атлантикот.
Иако Макрон и британскиот премиер Кир Стармер се обидоа да го придобијат Трамп минатата недела, ситуацијата оттогаш драстично се влоши. По катастрофалната средба меѓу Трамп и украинскиот претседател Володимир Зеленски во петокот уследи одлуката на американскиот претседател да ја прекине воената помош за Украина. Военото финансирање досега не беше прашање со кое ЕУ директно се занимаваше, но сега лидерите разговараат за можноста за заеднички европски пристап.
„Одбранбените трошоци сега станаа неизбежни“, вели еден европски дипломат, додавајќи: „Го исклучивме сонцето и сега мораме да плаќаме за греење секој ден… Мораме да обезбедуваме муниција секој ден – барем неколку години, додека Трамп не умре“.