Централната банка на Русија поднесе тужба во Москва барајќи 230 милијарди долари отштета од „Евроклеар“, првиот чекор откако Кремљ предупреди дека тоа ќе биде правен кошмар за ЕУ поради плановите за користење на замрзнатите руски средства за поддршка на Украина.
Европската унија сака да искористи дел од средствата на Руската централна банка во вредност од приближно 210 милијарди евра, замрзнати во Европа откако Москва ја нападна Украина во 2022 година, за да обезбеди заем за воените и цивилните потреби на Киев во 2026 и 2027 година. Лидерите на ЕУ се согласија во петокот да ги замрзнат средствата до понатамошно известување, тврдејќи дека мора да ја поддржат Украина бидејќи ако не го сторат тоа, Москва еден ден би можела да го нападне НАТО, тврдење што Русија го негира.
Правните експерти очекуваат Московскиот трговски суд брзо да пресуди против „Евроклеар“, депозитарот со седиште во Белгија, кој ги чува повеќето средства. Судот соопшти дека на 12 декември добил барање од централната банка со кое се бараат 18,2 трилиони рубли – целосната вредност на замрзнатите државни средства на Русија.
Доколку централната банка победи, таа би можела да побара спроведување на средствата на Euroclear во други јурисдикции, особено оние што Русија ги смета за „пријателски“. Euroclear не одговори веднаш на барањето за коментар.
Русија постојано ја предупредуваше ЕУ дека користењето на нејзините суверени резерви претставува кражба, ја поткопува довербата во централните банки и еврото и вети силен одговор, вклучително и конфискација на средствата на европските приватни инвеститори во Русија.
„Кој рационален инвеститор би ги задржал своите хартии од вредност во Euroclear… ако разбере дека неговите имотни права не се почитуваат и дека неговите средства можат да бидат запленети под кој било изговор“, изјави за Ројтерс Кирил Дмитриев, претставник на рускиот претседател Владимир Путин за инвестиции.
Руската централна банка на 12 декември изјави дека плановите на ЕУ да ги заплене нејзините средства се нелегални и дека го задржува правото да ги користи сите расположливи средства за да ги заштити своите интереси. Имплементацијата ќе биде оспорена пред „национални судови, странски судски тела и меѓународни организации, арбитражни судови и други меѓународни правни тела“, се вели во соопштението.
Прв пат земјите кои не се воинствени запленуваат средства на завојувана земја
Плановите за користење руски пари наидоа на делумно противење во Европа, а банкарите предупредуваат дека запленувањето на толку голема количина државен имот би било правно сомнително и би поставило преседан. Документ од 2024 година објавен од шведската Риксбанк вели дека таков потег би го означил првиот пат кога земјите кои не се воинствени запленуваат средства на завојувана земја во тековна војна за да помогнат на трета земја.
Предлозите на ЕУ се спротивни на идејата што се споменува во некои верзии на мировниот план на САД дека резервите на Русија би можеле да се поделат, при што дел би се искористиле за обнова на Украина, а дел за создавање инвестициски инструмент на САД и Русија. Дмитриев ги нарече плановите на ЕУ „удар врз меѓународниот резервен систем создаден од Соединетите Американски Држави“.