Како демократска држава, Украина е нападната од две страни. Нејзиниот прв и најочигледен противник е Москва, која долго време се обидува да ја врати земјата во деновите кога беше марионета на Кремљ, само руски сателит. Но, веројатно постои уште еден подмолен и деструктивен противник одвнатре – полуавтократското раководство на Украина, коментира Политико.
Ова е она за што пратениците од опозицијата и активистите на граѓанското општество предупредуваат со месеци, бидејќи претседателската администрација на Украина презема сè поголема моќ, ги ослабува другите административни и регионални институции, вклучително и украинскиот парламент, додека ги заплашува критичарите обидувајќи се да ги замолчи со кампањи на навредување и оцрнување или етикетирање како руски агенти.
Тие велат дека обемот на ова демократско назадување стана појасен оваа недела, откако претседателот Володимир Зеленски ослабе две клучни антикорупциски агенции во Украина кои беа насочени кон високи владини функционери. Овој потег ги предизвика првите национални протести откако Русија ја започна својата инвазија во 2022 година.
Во Киев, стотици демонстранти се собраа во близина на претседателскиот комплекс, додека ветерани, активни војници и цивили се собраа во десетици други градови, вклучувајќи го Лавов и градовите на фронтот Одеса и Дњепарк.
И покрај протестите, Зеленски одобри нов закон со кој ќе се предадат значителни овластувања над Националното биро за борба против корупцијата (НАБУ) и Специјалното обвинителство за борба против корупцијата (САП) на политички назначен генерален обвинител.
Претседателот на САД, Доналд Трамп, долгогодишен „пријател“ на Зеленски, можеби бил негов несвесен сојузник во ова. „Тој знае дека САД нема да извршат притисок врз него“, рече поранешен министер во владата на Зеленски, кој побара да не биде именуван.
Одлуката за ослабување на агенциите произлезе од „сфаќањето дека НАБУ ќе продолжи да се приближува кон внатрешниот круг на моќта“, рече министерот. „Ова е логичката кулминација на затегнувањето на завртките дома. Новата порака е едноставна: или сте со Зеленски или сте руски агент“.
Според Стив Банон, поранешен главен стратег на Доналд Трамп и водител на подкастот „Воена соба“, одлуката да се стават под контрола антикорупциските агенции можеби била паметен потег: „Тој знае дека MAGA се обидува да го фати како краде. Подобро е Марџори Тејлор Грин и Воената соба да се жалат на корупцијата отколку всушност да имаат канцеларија и луѓе што не ги контролира.“
Соочен со зголемен притисок од јавноста и ЕУ, Зеленски се преправаше дека прави отстапки во среда навечер, велејќи во своето редовно вечерно обраќање дека ќе донесе нов закон за да одговори на барањата на демонстрантите и да обезбеди „сите стандарди за независност на антикорупциските институции да бидат гарантирани“. Што мислеше со тоа останува нејасно и не го смири јавниот гнев поради законот што го потпиша толку брзо.
Двете агенции беа основани во 2015 година на инсистирање на ЕУ и Вашингтон, кои сакаа Украина навистина да се справи со својот длабоко вкоренет и раширен проблем со корупцијата и притискаа за основање тела независни од владата, доволно моќни за да истражуваат злоупотреби од страна на високи функционери.
Но, Законот бр. 12414, кој Зеленски брзо го потпиша по усвојувањето на Врховната рада, сега ги лишува и НАБУ и САП од нивната независност. Наместо тоа, законот ѝ дава на канцеларијата на државниот обвинител овластување да издава налози до овие агенции и да ги пренасочува случаите кон сопствените обвинители, ефикасно демонтирајќи ги заштитните мерки што ги штитеа овие институции од политичко мешање.
Во своето обраќање во вторник вечерта, Зеленски ги увери Украинците дека нема намера да ја поткопа работата на која било агенција, сугерирајќи дека промените се неопходни за да се заштитат телата од руско влијание. Но, ниту тој, ниту неговиот моќен шеф на кабинетот, Андриј Јермак, не посочија точно како Москва би можела да влијае на која било од овие агенции.