Вчера во Франција се одржа вториот круг од парламентарните избори. Победи Новиот народен фронт (НФП), сојуз на левичарските партии кои освоија 180 места во Националното собрание.
Второто место со 159 мандати го зазеде Алијансата за Републиката која имаше поддршка од актуелниот француски претседател Емануел Макрон. Национален собир (РН), крајно десничарската партија која беше фаворит според предизборните анкети, ја освои само третата позиција со 143 мандати.
Францускиот парламент има вкупно 577 места, што значи дека за мнозинство потребни се рацете на 289 претставници. Затоа, јасно е дека ниту една опција нема да може да владее самостојно, туку се ќе зависи од постизборните договори.
Инаку, интересно е што партијата на Ле Пен освои убедливо најмногу гласови во вториот круг, 10.110.013 (37,06 проценти). РН освои три милиони гласови повеќе од НФП, која вчера доби доверба од 7.040.232 гласачи (25,81 отсто). Алијансата за Република освои 6.692.365 (24,53 проценти).
Францускиот изборен систем функционира така што во едномандатните изборни единици се избираат 577 пратеници. Правилата на првиот круг се релативно едноставни. Победник е кандидатот кој освоил повеќе од 50 отсто од гласовите, под услов тоа да биде најмалку 25 отсто од запишаните избирачи во таа изборна единица.
Многу е тешко да се освои апсолутно мнозинство, така што речиси секогаш има втор круг. Интересно е што во вториот круг не одат само двајцата кандидати со најмногу гласови, туку сите оние кои во првиот круг освоиле повеќе од 12,5 отсто од гласовите.
Теоретски, во вториот круг можат да влезат дури осум кандидати, но во пракса обично има тројца или четворица. За да не се оди во третиот круг, во вториот круг е доволно релативно мнозинство за победа.
Францускиот изборен систем им дозволува на кандидатите да се повлечат пред вториот круг, и покрај тоа што во првиот круг освоија минимум 12,5 отсто од гласовите. Токму тоа се случи годинава кога НФП и Алијансата за Република се договорија да повлечат голем број од нивните кандидати за да ја спречат десницата да победи.
Последица на ваквиот изборен систем е што нема пропорционалност меѓу бројот на гласови што ги добива партијата и бројот на освоени мандати во Националното собрание. РН веќе изрази незадоволство од ваквиот изборен систем. На парламентарните избори во 2017 година тие добија 13,2 отсто од гласовите, но освоија само шест пратенички места.
Вчера се гласаше во 501 изборна единица. Партијата на Џордан Бардела и Марин Ле Пен освоила најмногу гласови во првиот круг во 258 од споменатите 501 изборна единица. Сепак, РН вчера беше поразен во 154 од 258 единици во кои победи во првиот круг.
109 од 154 порази се случија во изборните единици каде кандидатите се повлекоа меѓу двата круга. Вчерашните дуели главно завршија со порази за РН: од Новиот народен фронт (90 загубени од 152), од претседателскиот табор (105 загубени од 128) или од ЛР (32 загубени од 39).
Резултатите може да се објаснат и со тоа што РН имаше повеќе кандидати од своите ривали во вториот круг, односно се натпреваруваше во повеќе изборни единици, па можеше да собере повеќе гласови.