Создадени и обучувани две децении по цена од 83 милијарди долари, авганистанските безбедносни сили пропаднаа толку брзо и конечно, во некои случаи без ниту еден истрел, што на крајот се покажа дека талибанците имаат корист од американските инвестиции во земјата. Не само што ја зазедоа политичката моќ, туку запленија и оружје, муниција, хеликоптери и друга американска опрема.
Талибанците запленија многу модерна воена опрема откако ги победија авганистанските безбедносни сили, кои не успеаја да ги одбранат главните градови на провинциите.
Неименуван претставник на американското Министерство за одбрана на 18 август потврди дека талибанците одеднаш добиле огромни резерви американска опрема наменета за авганистанската војска. Ненадејната промена на воената ситуација во Авганистан е понижувачка последица од погрешната проценка на американските воени и разузнавачки агенции за борбената способност на авганистанските владини сили, кои во некои случаи избраа да ја предадат својата опрема и оружје без борба.
Неуспехот на САД да создадат стабилна авганистанска армија и полиција и причините за нивниот колапс со години ќе ги проучуваат воените аналитичари. Сепак, основните димензии на она што се случува се јасни и не се разликуваат од она што се случи во Ирак. Силите создадени од САД се покажаа како „шупливи“, вооружени со оружје супериорно од непријателот, но во голема мера лишени од она што е најважно, зборувајќи за борбена мотивација.
„Со пари не може да се купи волја за борба. Не може да се купи лидерство“, изјави Џон Кирби, портпарол на секретарот за одбрана Лојд Остин.
Според Даг Лут, пензиониран генерал-полковник кој помогаше за воената стратегија во Авганистан за време на администрацијата на Џорџ В. Буш и на Барак Обама, Авганистанците ги добија потребните материјални ресурси, но им недостигаа поважни нематеријални фактори.
„Принципот на војната е дека духот доминира во материјалното“, истакна тој, при тоа додавајќи: „Духот, дисциплината, лидерството и кохезијата се поважни од бројот и опремата на војниците. Како странци во Авганистан, можеме да обезбедиме воен материјал, но само тоа е до Авганистанците да обезбедат нематеријални фактори на духот“.
За разлика од владините сили, талибанските бунтовници ги надминаа, иако беа помали по број, без воздушна моќ или модерно оружје. Американските разузнавачки агенции го потценија опсегот на оваа супериорност. Дури и откако претседателот Џо Бајден го објави повлекувањето на американските сили во април, разузнавачките агенции не очекуваа дека последната офанзива на талибанците ќе биде толку успешна.
Повлекувањето што го објави Бајден го означи почетокот на конечниот колапс, изјави Стивен Бидл, професор по меѓународни односи и односи со јавноста на Универзитетот Колумбија и поранешен советник на командата на САД во Авганистан.
Проблемот со повлекувањето на американските сили е што испрати сигнал низ целата земја дека се е готово, сигнал што сите го прочитаа на ист начин. Пред април, авганистанските сили ја губат војната полека, но сигурно, и кога дознаа дека нивните американски партнери се враќаат дома, поривот да се предадат без борба „се прошири како шумски пожар“, додаде тој.
Но, неуспесите започнаа многу одамна и имаат многу подлабоки корени. САД се обидуваа да изградат кредибилни одбранбени институции уште од почетокот на војната против талибанците. Тие се обидоа да ја прошират политичката база на владата во Кабул и да наметнат демократија во земја каде што корупцијата и врските се широко распространети.
Од година во година, американското воено раководство ги минимизираше проблемите и инсистираше на тоа дека успехот ќе дојде.
Создавањето на авганистански безбедносни сили зависеше многу од американската великодушност, што Пентагон дури и ги исплаќаше платите на авганистанските војници. Многу често, овие пари, како и огромни количини гориво, се покажа дека се украдени од корумпирани службеници и владини тела за контрола, кои ги фалсификувале извештаите, создавајќи „војници -духови“ за да може да продолжи злоупотребата на американски долари.
Според Канцеларијата на специјалниот генерален инспектор за обнова на Авганистан, владина агенција формирана од Конгресот на САД во 2008 година, американската влада потрошила приближно 145 милијарди долари за обнова на Авганистан. Од нив, 83 милијарди беа потрошени за развој и одржување на армијата и полицијата. САД потрошија и дополнителни 837 милијарди долари за војната што започна со инвазијата во октомври 2001 година.
Во својата книга, Авганистански документи, новинарот Крег Витлок пишува дека Американците се обиделе да го наметнат западниот начин на размислување кај регрутите од Авганистан, наместо да одвојат доволно време да размислат дали парите на даночните обврзници се инвестираат во навистина одржлива армија.
„Имајќи предвид дека американската воена стратегија зависи од перформансите на авганистанската армија, Пентагон изненадувачки посвети малку внимание на прашањето дали Авганистанците се подготвени да ги дадат своите животи за нивната влада“, додаде тој.
Асошиейтед прес