Лидерот на „Вагнер“ Евгениј Пригожин загина во авионска несреќа во Русија во областа Твер. Тој водеше паравоена единица, го предводеше државниот удар на 24 јуни оваа година и беше познат како „готвачот на Путин“. Еве ја неговата детална биографија.
Роден во Ленинград, сегашен Санкт Петербург, во Советскиот Сојуз во 1961 година, Пригожин поминал дел од својот ран живот во затвор откако бил осуден за грабеж и измама. По излегувањето од затвор во 1990 година, по девет години притвор, Пригожин почнал да продава виршли на пазарите во неговиот роден град. Тој изјави за Њујорк Тајмс во 2018 година: „парите се трупаа побрзо отколку што мајка ми можеше да изброи“. И како што падна Советскиот Сојуз, Пригожин основаше неколку бизниси.
Евгениј Пригожин (62) најпрво се прослави како сопственик на угостителски компании и ресторани и како снабдувач на храна и пијалоци за официјални настани во Кремљ. Една од неговите најпознати фотографии е онаа на која му служи храна на рускиот претседател. Потоа го доби прекарот „готвачот на Путин“.
И Евгениј Пригожин и Владимир Путин се од Санкт Петербург, вториот по големина град во земјата, и се познаваат долго време, можеби од 1990-тите, кога Путин работеше во канцеларијата на градоначалникот на Санкт Петербург и го посетуваше ресторанот на Пригожин, популарен меѓу локалните власти. Угостителскиот бизнис на Пригожин процвета, проширувајќи се на владини тендери за снабдување со храна во училиштата, градинките и, на крајот, војската – договори вредни повеќе од 3 милијарди долари, според истрагата на Фондацијата за борба против корупцијата, основана од рускиот опозициски политичар Алексеј Навални.
После тоа, Пригожин беше поврзан со групата Вагнер, но Пригожин со години негираше какви било врски со паравоената група Вагнер, па дури и ги тужеше оние кои тврдеа дека тој ја основал. Вагнер првпат се појави во источна Украина во 2014 година, каде им помогна на проруските сепаратисти да воспостават контрола над украинската територија и да основаат две отцепени републики во регионите Доњецк и Луганск.
По 2014 година, Вагнер учествуваше во неколку војни низ светот, најмногу во Сирија и бројни африкански земји. Пријавено е дека групата учествува во воени операции во замена за пристап до природните ресурси. На пример, во Сирија, групата наводно ги чувала нафтените полиња под контрола на сириската влада и добивала процент од своите приходи за ова.
Во Либија, Вагнер се бореше за поддршка на генералот Хафтар, кој се обиде да ја собори владата поддржана од Обединетите нации, со платеници финансирани од приходите од нафтената индустрија на земјата. Во Централноафриканската Република, платеничка група застана на страната на сегашната влада против локалните бунтовници. Во септември 2022 година, шест месеци по почетокот на руската инвазија на Украина, Евгениј Пригожин одеднаш призна дека го основал Вагнер бидејќи се покажал како една од поефикасните руски единици во војната.
„Сам го направив моето старо оружје, сам избрав панцир и најдов специјалисти кои би можеле да ми помогнат во тоа. Од тој момент, на 1 мај 2014 година, се роди група патриоти, која подоцна беше именувана како баталјон Вагнер“, изјави Пригожин преку својата прес-служба, која ја потврди оваа изјава за Ројтерс.
Жестоко лојален на Путин, Евгрени Пригожин е еден од најистакнатите гласови што изразува незадоволство од командата на руската војска во Украина.
Заедно со чеченскиот лидер Рамзан Кадиров, тој го критикуваше и исмеваше еден од главните руски генерали, Александар Лапин, за неговите неуспеси во Украина. Кадиров рече дека на Лапин треба да му е жал за статусот во редовите и да биде испратен во првата линија. Пригожин ја пофали искреноста на Кадиров, објавувајќи порака на социјалните мрежи: „Рамзан, гориш!“.
Формално кажано, Евгениј Пригожин нема никаква улога во официјалниот руски естаблишмент. Сепак, обемот на неговото влијание е очигледен. Воени експерти велат за Би-Би-Си дека софистицираноста на оружјето што борците на Вагнер го користат во Либија е над она што е достапно на пазарот и може да се добие само преку владини врски на највисоко ниво.
Во март минатата година, веднаш по почетокот на руската инвазија, американските власти соопштија дека најмалку 1.000 нивни платеници биле испратени да се борат во источна Украина.
„Знаеме дека се таму. И знаеме дека сакаат да го зголемат своето присуство во Украина“, рече Џон Ф. Кирби, прес-секретар на Пентагон, на прес-конференција во март.
Подоцна, Пригожин почна да ги посетува руските затвори за да регрутира осуденици да се борат во Украина. Тоа исто така не можеше да се случи без дозвола од највисокото ниво. Тој ги повика затворениците да излезат, велејќи им дека општеството ќе ги почитува – и лежерно ги предупреди да не вршат нови злосторства, како што е силувањето.
„Не се опивајте, не земајте дрога, не силувајте, однесувајте се добро“, рече тој.
Тој вети дека регрутите ќе мора да останат на фронтот шест месеци, по што ќе бидат на слобода – и ќе се вратат дома и ќе им бидат исчистени досиејата од осудите. Неодамна, еден таков поранешен затвореник, осуден за убиство, всушност се врати од војната. Украинската војска, сепак, тврди дека Вагнер ги користи луѓето како топовско месо и дека многу негови борци се убиени, а неодамна во жестоки борби околу источните украински градови Соледар и Бахмут.