Не се оптимистички проценките на светските економисти за судбината на крипто валутите, меѓу кои и на биткоинот. Во Македонија, на граѓаните законски им е забрането вложување на странски берзи и поседување на сметки во странски банки, но не е мал бројот на луѓе кои вложија во купување на виртуeлни „пари“, пишува неделната економска анализа на Portalb.mk . На почетокот од годината се случи вистински колапс на пазарот со крипто валути, чија вредност се преполови а некои од нив и целосно се урнаа.
По декемрискиот пик – уривање на Биткоинот..
„Генерално, за крипто-валутите, можам со сигурност да кажам дека ќе имаат лош крај. Кога и како ќе се случи не знам, но ќе имаат лош крај“, вели Ворен Бафет, еден од најбогатите луѓе на светот, човек кој ја носи титулата на топ инвеститор.
Вртоглавиот пад на вредноста на најпопуларниот биткоин, кој се случи во јануари, финишираше со цена за една монета од 9 966 долари на крајот од претходната работна недела. Според податоците што и анализираше „Порталб“ од 100 крипто валути, повеќе од половина сеуште имаат „црвен предзнак“, односно вредноста им е во пад. Престижниот „Блумберг“ напиша: „Јануари беше месец на страдење за инвеститорите во крипто-валути“. Имено, на последниот ден во јануари, биткоинот изгуби повеќе од 50% од својата вредност во однос на пикот во декември, од 20 000 долари за монета се спушти под 10 000 долари.
„Има многу паника на пазарот. Луѓето прават се за да ги повлечат своите пари“, изјави Чарлс Хајтер, основач на Cryptocompare, кој во сито време поседува и cryptocurrencies.
Драматичниот пад на вредноста на крипто-валутите се случи по најавите за можни рестирикции во трговијата со дигиталните пари. Вакви сигнали пратија Јужна Кореја и Кина, а за слично законско решение се размислува и во САД. За иднината на крипто валутите, регулација и глобална координација, се очекува да се расправа на претстојниот самит Г20 кој ќе се одржи во март, во Аргентина.
„Крипто-валутите“ – коцкање со голем ризик ?
Законската регулатива во земјава не дозволува вложување на македонски граѓани на странски берзи. Забрането е и поседување на сметка во странска банка. Оваа регулатива од старт го ограничува легалното поседување на крипто-валути, тоа е дури и санкционирано, односно казниво по закон, велат економистите.
„Со Законот за девизно работење се санкционира вложување на странски бези и поседување на сметка во странство. Ова важи се додека не помине втората фаза од Договорот за асоцијација и стабилизација со Европската унија, а тоа поради спорот за името од Грција, сеуште е заглавена“, вели економистот Павле Гацов и додава:
„Крипто валутите се имагинарни пари. Зад имагинарните пари стојат имагинарни лица со имагинарен имот и такви финансии. Токму имагинарноста ги прави ранливи овие валути. Зад нив не стои ниту една светска економија, ниту некаков авторитет, односно регулатор. Имено, приватни лица и приватни интереси се поврзани со овие валути и нивната вредност е зависна од тие лица и нивните интереси. Вредноста на криптовалутите не е подложна на регулација од монетарни авторитети и затоа е нестабилна, односно тие претставува предмет на финансиски шпекулации и затоа имаат вредност која лесно и брзо се менува. Вредноста зависи главно од движењето на страната на побарувачката за оваа валута и речиси од ништо друго познато на заинтересираната јавност“.
Законски е ограничено, но премолчено, има граѓани кои поседуваат крипто-валути. Не е исклучено дека меѓу нив се и познати личности. Дел од експертите велат дека вложувањето во дигитална валута е детерминирано од повеќе фактори, бидејќи се работи за нестабилен, нерегулиран односно шпекулативен пазар, пришто самото вложување во виртуелни валути се поистоветува на коцкање со визок ризик.
„За разлика од националните и меѓународно прифатените конвертибилни валути чија вредност се брани, односно се управува од страна на монетарни власти на одделни земји, вредноста на криптовалутата не може да се брани со вакви организирани монетарни механизми. Нејзината вредност всушност претставува кајче кое е затечено во силна поморска бура, без објективни процени за исходот. Овие валути немаат иднина, барем засега. Ова ќе важи се додека зад нив не застане организиран меѓунарореден финансиски систем или една или повеќе економски силни земји. Засега ваква можност не е ниту на повидок“, вели Гацов.
Во пикот на „брзата заработувачка“, кога цената на крипто валутите почна да расте заедно со информациите дека и македонски граѓани посегнаа по купување на дигиталните монети, со предупредување излезе Народната банка.
„Поради рапидното зголемување на интересот за инвестирање во виртуелните (крипто) валути, нивната цена многу брзо расте, а финансиско средство чија вредност многу брзо се зголемува станува шпекулативно, односно меур кој порано или подоцна ќе пукне“ – посочија од НБМ.
Различни беа толкувањата во јавноста за ваквите законски рестирикции, со оглед на тоа што во земјите од Европа, освен во Македонија и Албанија, крипто-валута може да се купи онлајн, со картичка. Во Пришина, на пример, постојат специјални банкомати од каде можат да се купат крипто-валути.
И покрај тоа што во рамите на Европа и пошироко, не е доведена во прашање легалноста на дигиталните валути, тие остануваат “ризичен финансиски терен“ за оние кои ќе одлучат да вложат во нив.
„Тргувањето со дигиталните валути се врши преку платформи кои најчесто не се регулирани и чиишто правила за работење се предмет на чести измени, па дури и запирање со работа без најава ниту објаснување. Не постои никаква правна заштита за средствата кои се вложени преку овие софтверски платформи, ниту пак постои механизам за обесштетување на клиентите, како што е тоа случај со депозитите вложени во банка. Купените крипто валути се чуваат на виртуелна сметка или т.н. дигитален паричник, кој е и најчеста мета на хакерските напади, што може да предизвика директна загуба за вложувачите“ – објаснија од НБРМ.
На почетокот на 2010 година цената на еден биткоин изнесуваше 0,003 долари, а денес изнесува 10 000 долари. По вртоглавиот пораст се случи и вртоглав пад, што потврди дека сеуште се работи за шпекулативен пазар каде речиси е невозможно да се предвидат очекувањата, коментираат економистите. На последниот работен ден од минатата недела, битониот покажа раст, но во црвено беа обени повеќе од 50- на други крипто валути. Така, Litecoin падна за 6,29%, Zchas за 1,90% а Maker за 1,62%.
Анализа на Порталб