Ако одевте по линијата на фронтот во првите недели од војната во Украина, можевте да слушнете извици на украински и руски, можеби помешани со гласовите на регионалните јазици како што се бурјатски и чеченски.
Денес, војниците од двете страни на конфликтот комуницираат на шпански, непалски, хинду, сомалиски, српски и корејски. Странските јазици во рововите се само еден од знаците дека конфликтот добива сè поголема меѓународна димензија, пишува Политико, во текст со наслов „Третата светска војна е во тек. Во Украина“.
На небото, иранскиот дрон Шахед може да го пресретне американскиот систем за противвоздушна одбрана, додека на земја, германската артилерија ги надминува севернокорејските гранати. Речиси три години подоцна, тешко е да се нарече конфликт меѓу Русија и Украина „регионален“. Она што започна во февруари 2022 година како најголема копнена војна во Европа од Втората светска војна, сега се бори за титулата најглобален конфликт од Студената војна, со десетици земји директно или индиректно вклучени.
Овој аспект на конфликтот би можел да го одреди неговиот исход, бидејќи Украина ризикува да го загуби својот најголем сојузник со доаѓањето на Доналд Трамп на чело на САД, додека Русија ја привлекува поддршката од американските непријатели, како што е Северна Кореја.
Кога Москва ја започна инвазијата, Кремљ ја оправда како одбранбен потег против НАТО. Нашироко е прифатено дека Путин очекуваше краткорочен конфликт, потпирајќи се на пасивноста на Западот од минатото кон неговите акции во Украина, Молдавија и Грузија. Сепак, Украинците пружија неочекуван отпор, а Западот брзо реагираше, испраќајќи оружје и разузнавачки информации кои го запреа рускиот напредок и го интернационализираа конфликтот.
Со текот на времето, меѓународната димензија стана клучна. Денес, двете страни зависат од странска помош: Украина да преживее, Русија да ја задржи доминацијата додека се обидува да ги минимизира ефектите од војната врз нејзиното население. Додека Украина тврди дека се бори за „демократија“, Русија ја оправдува својата војна како борба против „американската хегемонија“.
Русија доби сојузници како Иран, кој испорачува беспилотни летала и Северна Кореја, која испраќа ракети и војници. Земјите од БРИКС, незадоволни од западните финансиски институции, често покажуваат наклонетост кон Русија. Кинеската поддршка, која вклучува купување руска нафта и технологија, е клучна за руската економија.
„Индија и другите можат да тргуваат со Русија, што е значајно. Но, ништо не се споредува со она што го носи Кина“, рече Александар Габуев, директор на Карнеги центарот за Русија и Евроазија.
Од друга страна, Русија користи хибридни методи за да предизвика проблеми и поделби, вклучително и мешање во изборите и поддршка на проруски групи како Хутите во Јемен. Но, за разлика од Студената војна, Москва нема прокси конфликти каде што може директно да го нападне НАТО.
Западната помош, предводена од САД и НАТО, го обезбеди опстанокот и воениот отпор на Украина. Од првичните хаубици до авионите Ф-16 и ракетите АТАКМС, помошта постепено се зголемуваше. ЕУ, исто така, постигна напредок во пристапните процеси на Украина и Молдавија.
„Без помош од Западот, војната немаше да ја преживее првата година и ќе заврши со тежок пораз за Украина“, рече Габуев.
И покрај ова, Западот се задржа на одредени ограничувања за да спречи ескалација. Украинските барања за удари во Русија долго време се игнорирани, а Москва, иако се заканува со нуклеарни напади, избегнува директна конфронтација со НАТО.
Од друга страна, Русија користи сојузници како Северна Кореја за да обезбеди ресурси и војници, додека Украина нуди финансиски стимулации за странските борци. Меѓутоа, како што војната влегува во својата четврта година, ниту една страна не ја добива сета помош што ја сака.
Идејата за замрзнување на конфликтот, кој вклучува територијални отстапки од Украина, повеќе не е табу тема, туку сериозно се разгледува.
„Од самиот почеток беше јасно дека Америка ќе се откаже доколку Украина не победи доволно брзо“, вели Нина Хрушчова, професорка по меѓународни односи во „The New School“ во Њујорк и правнука на советскиот лидер Никита Хрушчов.
„Од почетокот на се се гледаше како на холивудска серија“, вели таа. На почетокот, сојузниците мислеа дека ќе заврши по една сезона. Но, потоа следеше уште една.
„И сега сме во третата сезона и секако дека вниманието е намалено“, изјави таа. „Не сакаме четврта сезона, но тоа ќе се случи.
„За Америка, избегнувањето на нуклеарна војна со Русија отсекогаш било приоритет број еден. Вториот беше да и се помогне на Украина да победи. Тие две цели треба некако да се помират“, вели Радченко.
Падот на поддршката за Украина е особено видлив во САД, каде јавното мислење е поделено, а доаѓањето на Трамп може дополнително да ја намали американската поддршка.
Како што конфликтот влегува во својата четврта година, ниту една страна не ја добива сета помош што ја сака. Конфликтот се повеќе наликува на војна за трошење од Првата светска војна отколку на трета светска војна со висока технологија.
„Би било логично да видиме илјадници Иранци и компактни кинески војски кои се борат за Русија во Украина во моментов“, напиша во октомври ултранационалистичкиот руски мислител Александар Дугин, кој се смета за еден од идеолозите на војната во Украина.
„Логично е оние кои се против западната хегемонија и за мултиполарен свет да ја поддржуваат Русија со акција. А Русија потоа ќе ги поддржи во нивните антиимперијалистички војни.
Украина е во уште потешка позиција. Сомнежите за длабочината на поддршката на Западот растат токму кога Украинците влегуваат во уште една зима, ослабени од слабиот морал и недостатокот на речиси сè. Според проценките на Пентагон, земјата има доволно ресурси за уште шест до дванаесет месеци пред да се соочи со сериозни проблеми.
Двете страни се повеќе користат странски борци, главно од сиромашните земји. Покрај трупите обезбедени од Пјонгјанг, Москва регрутирала борци од Куба, Индија, Непал, Сирија, Србија, Централноафриканската Република и Либија, ветувајќи великодушни плати и руско државјанство.
Од друга страна, Украина, освен финансиски стимулации, на странците им нуди можност да бидат на „вистинската страна на историјата“.
„Заедно го победивме Хитлер, ќе го победиме и Путин“, напиша тогашниот украински министер за надворешни работи Дмитро Кулеба на платформата Х во 2022 година.
Крајот на конфликтот најверојатно ќе зависи од одлуката на клучните поддржувачи. Ако НАТО ја повлече поддршката, Украина нема да преживее. Слично на тоа, ако Кина ја повлече својата поддршка за Русија, Москва ќе биде принудена да ги ограничи своите апетити.
Засега војната продолжува да ја обликува глобалната политика, додека ризикот од ескалација останува. Секој нов учесник или надворешен фактор, како што се конфликтите на Индо-Пацификот или на Блискиот Исток, може да го промени правецот на конфликтот. Додека војната продолжува, опасноста да се вклучат дополнителни актери останува голема, заклучува Политико.