Нападите на американската војска врз три ирански нуклеарни објекти минатиот викенд не ги уништија клучните компоненти на нуклеарната програма на земјата и веројатно ја забавија за само неколку месеци, според рана проценка на американската разузнавачка служба опишана за CNN од четири лица запознаени со документот.
Проценката е направена од Агенцијата за одбранбено разузнавање (DIA) и се базира на анализа на штетите спроведена од Централната команда на САД (CENTCOM) по нападите, рече еден од изворите.
Анализата е во тек и може да се промени како што ќе пристигнуваат повеќе информации, но првичните наоди се спротивставуваат на тврдењата на американскиот претседател Доналд Трамп, кој постојано повторуваше дека нападите „целосно и комплетно ги уништиле“ иранските објекти за збогатување ураниум. Министерот за одбрана Пит Хегсет, исто така, изјави во неделата дека „нуклеарните амбиции на Иран се уништени“.
Сепак, два извори запознаени со извештајот велат дека залихите од збогатен ураниум не се уништени, а еден од нив рече дека повеќето од центрифугите останале „недопрени“.
„ДИА проценува дека САД успеале да ја забават програмата на Иран за можеби неколку месеци, во најдобар случај“, рече изворот.
Белата куќа потврди дека извештајот постои, но вели дека е погрешен.
„Оваа наводна проценка е целосно неточна и е класифицирана како „строго доверливо“, но на CNN ѝ била дадена од анонимно лице од низок ранг во разузнавачката заедница“, изјави портпаролката на Белата куќа, Каролин Ливит. „Објавувањето на оваа наводна проценка е јасен обид да се дискредитира претседателот Трамп и да се дискредитираат храбрите борбени пилоти кои совршено ја извршија мисијата за уништување на нуклеарната програма на Иран. Секој знае што се случува кога ќе фрлите четиринаесет бомби од 13.600 килограми точно на целта: целосно уништување“.
Американската војска соопшти дека операцијата поминала според планот и била „целосен успех“.
Сепак, според изворите, сè уште е рано САД да имаат целосна слика за последиците од нападот, а проценките на другите разузнавачки агенции не се познати. Собирањето податоци, вклучително и од самиот Иран, продолжува.
Израел изврши неколку напади врз нуклеарните постројки на Иран во претходните денови, но тврдеше дека му се потребни 13.600 килограми американски бомби за уништување бункери за да ја заврши операцијата. Американските бомбардери Б-2 фрлија повеќе од десет такви бомби врз две нуклеарни постројки: Фордо и постројката за збогатување ураниум во Натанц. Сепак, според проценката на изворот, бомбите не ги уништиле центрифугите ниту високо збогатениот ураниум.
Наместо тоа, штетата врз сите три цели – Фордоу, Натанц и Исфахан – беше во голема мера ограничена на надземните постројки, вклучувајќи ја енергетската инфраструктура и постројките за преработка на ураниум во метал за оружје.
„Врз основа на сè што видовме – и јас видов сè – нашиот бомбашки напад го уништи капацитетот на Иран за нуклеарно оружје. Нашите масивни бомби погодија точно таму каде што требаше и функционираа совршено. Влијанието на тие бомби е буквално закопано под планина од урнатини во Иран, па секој што вели дека нападите не биле разорни се обидува да го поткопа претседателот и оваа успешна мисија“, изјави Хегсет за Си-Ен-Ен.
Трамп денес повтори дека верува оти е направена голема штета: „Мислам дека сè е целосно уништено“, рече тој. „Пилотите ги погодија целите. Целите беа уништени и пилотите заслужуваат пофалби.“
На прашањето дали Иран ќе може да ја обнови својата нуклеарна програма, Трамп одговори: „Таа е во урнатини. Уништена е.“
За разлика од Трамп и Хегсет, претседателот на Здружениот штаб на вооружените сили, Ден Кејн, во неделата изјави дека е „премногу рано“ да се коментира дали Иран сè уште е способен да развива нуклеарно оружје.
Експерт за оружје: Иран може брзо да ја обнови програмата
Џефри Луис, експерт за оружје и професор на Институтот Мидлбери, кој детално ги анализирал сателитските снимки од погодените локации, се согласува дека нападите не ја запреле нуклеарната програма на Иран.
„Прекинот на огнот дојде без САД или Израел да можат да ги уништат клучните подземни објекти во Натанц, Исфахан и Парчин“, рече Луис, осврнувајќи се на прекинот на огнот меѓу Иран и Израел што Трамп го објави во понеделник. Парчин е посебен нуклеарен комплекс во близина на Техеран.
„Овие објекти можат да послужат како основа за брзо рестартирање на нуклеарната програма на Иран“, додаде тој.
„Исфахан погоден од крстосувачки ракети, а не од бомби за уништување бункери“
Исфахан не беше погоден од бомби за уништување бункери, туку од крстосувачки ракети Томахавк испукани од американска подморница, според еден извор. Причината беше тоа што се сметаше дека бомбите веројатно нема да навлезат во подлабоките подземни нивоа на Исфахан, кои беа закопани уште подлабоко од оние во Фордоу.
Според два извори, американските разузнавачки служби, исто така, веруваат дека Иран поседува тајни нуклеарни објекти кои не биле цел на напади и сè уште се во функција.
Брифинзите зад затворени врати за операцијата за двата дома на Конгресот беа откажани денес. Брифингот за Сенатот беше преместен за четврток, според два извори, додека брифингот за сите членови на Претставничкиот дом беше исто така одложен, без јасна причина и без објавување на нов датум.
Демократскиот претставник Пет Рајан од Њујорк напиша на X во вторник: „Трамп штотуку го откажа доверливиот брифинг за нападите врз Иран за Претставничкиот дом без никакво објаснување. Вистинската причина? Тој тврди дека ги уништил „сите нуклеарни објекти и капацитети“; неговиот тим знае дека не може да го поткрепи тоа, па затоа бегаат од вистината“.