Висока инфлација, замрзнување на европските фондови и изолација поради блиските односи со Москва – Орбан е во тешка ситуација како никогаш досега. Уште колку може да го издржи притисокот?
Унгарскиот премиер Виктор Орбан, пишува Дојче веле, веќе преживеа многу кризи кои ја загрозија неговата моќ – внатрешна и надворешна, економска и социјална. Но, сега Виктор Орбан се соочува со најголемиот предизвик во изминатите тринаесет години од неговото владеење.
Затоа, 2023 година би можела да стане одлучувачка и судбоносна година за политичар чие име се поврзува со подемот на неолиберализмот во Европа.
Унгарија моментално ја доживува најтешката економска криза од меѓународната финансиска криза од 2008/2009 година, кога таа беше речиси банкротирана. Националната валута, форинтата, значително ја загуби својата вредност во последните месеци, а високата инфлација од над 20 проценти фрла се повеќе луѓе во земјата во егзистенцијална беда. Ограничувањето на цените на храната и бензинот досега помогна малку и резултираа со недостиг за прв пат од крајот на социјализмот.
Токму во оваа тешка социо-економска ситуација, ЕУ укина голем дел од милијардите субвенции за Унгарија поради недостатоци во владеењето на правото. И натамошните кратења се неизбежни – до целосно откажување на сите плаќања од Брисел. Покрај тоа, владата на Орбан е поизолирана од кога било досега во Европа поради нејзиниот проруски став.
„Всушност, владата на Орбан никогаш не била во толку тешка ситуација како што е сега“, изјави за ДВ политикологот Петер Креко од лево-либералниот будимештански институт „Political Capital“.
„Тоа може да се види од анкетите, според кои незадоволството расте, или од протестите на просветните работници кои траат со месеци“, вели Креко.
Сепак, Креко додава: „Орбан и неговата влада сè уште се многу успешни во префрлањето на вината за кризата на надворешните актери, како што е ЕУ или берзанскиот милијардер Џорџ Сорос. Орбан и неговата партија Фидес имаат многу стабилен електорат и имаат воспоставено најцентрализираниот политички систем во ЕУ. Сето ова значи дека има добри шанси унгарската влада да ја преживее оваа кризна ситуација“.
За Унгарија во наредните месеци многу ќе зависи од тоа дали ќе и бидат исплатени субвенциите од ЕУ или не. Земјата е втор најголем нето примател на субвенции од ЕУ по Полска. Во последниве години, тие сочинуваат во просек од три до четири проценти од бруто националниот производ на Унгарија – што приближно одговара на годишниот економски раст на земјата.
Во средината на декември 2022 година, по неколку месеци талкање, Европската комисија првично ја суспендираше исплатата на 6,3 милијарди евра на Унгарија – причините беа недостигот на владеење на правото и обвинувањата за корупција. На крајот на декември, Брисел дури и се закани дека ќе ја замрзне вкупната сума планирана за Унгарија во буџетот до 2027 година, која изнесува најмалку 22 милијарди евра. Со ова ЕУ може да ја доведе Унгарија во многу тешка економска криза.
Сепак, ретко кој во Унгарија верува дека тоа ќе се случи.
Експертите претпоставуваат дека Орбан ќе се обиде да „маневрира“ низ кризата – и политички и економски.
Економистот Чаба Ласло смета дека унгарскиот премиер ја контролира ситуацијата. „Орбан има по двајца за секоја задача“, вели тој.
„Некои се реалисти, други се оптимисти. Ако нема друга опција, тој ќе преземе драстични, реални мерки, а во исто време ќе ги слушате вообичаените високи ноти од него“, вели Чаба.
Креко се сомнева дека Орбан со оваа политика ќе успее добро да ја надмине кризата, да стави крај на надворешно-политичката изолација и да го реши конфликтот со ЕУ.
„Како се однесува Орбан во моментов може да се опише на најкраток начин: тој прави премалку предоцна“, вели овој политиколог.