Варијантата омикрон на вирусот САРС-КоВ-2 се појави неодамна, на почетокот на ноември. Првиот познат случај на инфекција со варијантата официјално име B.1.1.529 е забележан на 9 ноември. Оттогаш се рашири низ светот и стана доминантен во многу земји.
Многу брзо се покажа дека бројните мутации овозможуваат да го пробие имунитетот стекнат со вакцинација и да ги надмине инфекциите со постарите варијанти. Но, студиите покажаа дека третата доза на вакцина против оригиналниот вухански сој обезбедува солидна заштита од инфекција, а особено од симптоматска болест, хоспитализација и смрт. Но, бидејќи се знае дека нивоата на антитела паѓаат со текот на времето, се појави прашањето колку долго и колку добро постоечките вакцини штитат од омикрон.
Првиот сериозен одговор на ова прашање го понуди новото истражување спроведено во Велика Британија, каде омикронот брзо ја замени делтата. Околу средината на декември 2021 година, тој стана доминантен во Англија.
Според извештајот објавен од Обединетото Кралство во петокот, Агенција за здравствена безбедност, заштитата од инфекција по третата доза вакцина би можела да трае помалку од шест месеци. Но, се чини дека заштитата од тешки форми на болеста е потрајна.
Истражувањата покажаа дека третата доза од вакцината Фајзер обезбедува околу 70% заштита од инфекција со омикрон две недели по вакцинацијата. Но оваа заштита релативно брзо паѓа така што по три месеци е околу 50%. Во друга анализа, научниците процениле дека по четири месеци може да падне на само 40%.
Нивото на антитела паѓа по вакцинацијата на која било вакцина. Сепак, антителата почнуваат да се регенерираат кога телото ќе дојде во контакт со вирусот, а исто така, тие не се единствената заштита од вирусот.
Др. Илија Бризиќ, вирусен имунолог од Медицинскиот факултет во Риека, вели дека нивото на антитела не е најдобар показател за заштитата што ја обезбедува имунолошкиот систем.
„Антителата се производ на плазма клетките, или клетките наречени Б-лимфоцити. Некои од овие клетки стануваат мемориски клетки, а некои сè уште произведуваат антитела, иако сè помалку и помалку од времето на вакцинација. Сепак, мемориските клетки опстануваат практично до крајот на животот и нивната главна улога е брзо да се создадат нови клетки кои произведуваат антитела доколку дојдеме во контакт со вирусот“, вели Бризиќ.
„Затоа велиме дека тие се дел од стекнатиот имунитет, бидејќи ги стекнуваме со вакцинација, но и со прележување. Доколку вирусот успее да не зарази бидејќи нивото на антителата било премногу ниско, мемориските клетки брзо ќе создадат нови плазма клетки кои произведуваат антитела, кои потоа ќе помогнат да се елиминира вирус, односно ќе ги намали последиците од инфекцијата и ќе имаме послаби симптоми кои ќе траат пократко“, вели тој.
„Кога првпат ќе се сретнеме со патоген, ни требаат повеќе од 10 дена за да создадеме доволно плазма клетки за да почнат да делуваат на вирусот. А ако имаме мемориски клетки, тогаш во рок од два до три дена имаме заштита на овој начин. На овој начин избегнуваме вирусот да ни нанесе поголема штета во тој период“, објаснува имунологот.
Тој посочува дека со вакцинацијата се создава и друго ниво на стекнат имунитет, Т-лимфоцитите кои се дел од клеточниот имунитет.
„Овие лимфоцити не можат да спречат инфекција, но ги елиминираат клетките заразени со вирусот и на тој начин придонесуваат за отстранување на вирусот од телото. Вакцинацијата го стимулира формирањето на Т-лимфоцити кои го препознаваат вирусот“, рече тој.
„Важно е да се напомене дека ефектот на мутациите на омикронот врз заштитата што ја обезбедуваат Т-лимфоцитите се покажа како минимален. Сето ова е во согласност со она што го гледаме дека се случува со омикронот, вели Бризиќ.
Една британска студија покажа дека бустерот нуди посилна заштита од сериозни болести отколку инфекции. Конкретно, истражувачите откриле дека две недели по третата доза на Фајзер, заштитата од хоспитализација била поголема од 95% и останала на околу 80% дури и по четири месеци.
За споредба, по две дози од која било вакцина, заштитата од тешка болест паѓа на 40% по шест месеци. Наодите веројатно се однесуваат и на мРНК вакцината на Модерна, бидејќи таа работи на истиот принцип и обезбедува слична заштита како онаа на Фајзер од други соеви.
Се поставува прашањето колку често ќе треба да се вакцинираме во иднина. Веројатно има малку луѓе кои би биле подготвени да го прават тоа на секои три месеци. Бризиќ вели дека е за очекување некои луѓе, ризични групи, во иднина да мора редовно да се вакцинираат за да се намалат последиците од инфекцијата со овој вирус.
„Имунолошки гледано, тешко е да се очекува дека мнозинството од населението кое примило три дози вакцина ќе треба да се ревакцинира со постојните вакцини токму затоа што три дози треба да бидат доволни за да се создаде многу солидна имунолошка меморија на она што го цели постојната вакцина“, изјави Бризиќ.
„Во случај на нови варијанти, кои се успешни во ширење како омикрон или делта, или вакцини специфични за нови варијанти, постои можност повторно да биде неопходно да се вакцинира општата популација за да се заштити здравствениот систем и се разбира да се редуцираат генерално последиците“, вели тој.
„Во секој случај, имунитетот што досега се создаваше кај населението, односно се создава со вакцинација или вакцинација и прележување, би требало да го заштити поголемиот дел од населението на одреден период“, наведува тој.
Неопходно е да се вакцинираат што е можно повеќе луѓе, вклучително и оние кои прележале, бидејќи бројни студии покажаа дека само совладувањето на болеста не е доволна заштита и дека има голема придобивка од вакцинацијата и кај оние кои ја преживеале инфекцијата“, порачува Бризиќ.