Европските претставници вчера воздивнаа со олеснување, верувајќи дека разговорите во Женева вродиле со плод и дека Доналд Трамп ќе ги послуша нивните молби да не наметнува лош мировен договор на Украина. Сепак, прославата беше краткотрајна бидејќи Русија го отфрли ревидираниот предлог до вечерта. Оптимизмот претходно го поттикна и претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, која го поздрави „добриот напредок“ постигнат благодарение на „силното европско присуство“ во преговорите, пишува Политико.
Напредокот се одрази во фактот дека европските и британските советници воопшто беа поканети на состанокот во Швајцарија, откако беа изоставени од оригиналниот план од 28 точки меѓу САД и Русија. Планот предизвика паника во Брисел поради страв дека е толку пристрасен кон Москва што само ќе ја охрабри Русија да изврши понатамошни напади.
Откако Русија ја отфрли ревидираната верзија, на која работеше и Украина со помош на сојузниците, Киев се соочува со опасност Владимир Путин да ги врати на почеток – кон спорниот договор за прекин на огнот што би ги принудил да отстапат дел од територијата на Москва, да се откажат од членството во НАТО и да ја намалат армијата од речиси 1 милион на 600.000 војници.
Во тој случај, украинскиот претседател Володимир Зеленски би се соочил со тежок избор: да го прифати договорот што го постигнаа Трамп и Путин или да ја ризикува иднината на земјата надевајќи се на помош од европските сојузници. Истите сојузници кои, по речиси четири години војна, сè уште не сакаат да му испратат свои сили или оружјето што го бара, па дури и да користат замрзнати руски средства од нивните банки за да му помогнат.
Некои американски републиканци веруваат дека Европејците, кои се спротивставуваат на планот на Трамп и на потребните компромиси, едноставно се заблудени. „Која е алтернативата?“, праша Грег Свенсон, претседател на Републиканците во странство во Обединетото Кралство, за Политико.
„Можете да зборувате за сето зборување, можете да присуствувате на сите овие дипломатски состаноци и можете да ги испратите сите ваши најдобри луѓе во Женева, но единствениот начин да го победите Путин е да се борите – и никој од нив не е подготвен да го стори тоа“, рече Свенсон. „Значи, сето тоа е зборување. Сè звучи одлично кога зборувате за демократија и одбрана на Украина, но тие едноставно не се подготвени да го сторат тоа.“
Европските политичари и функционери не би се согласиле. Тие посочуваат на огромните количини пари и оружје што нивните влади ги испратија во Киев откако започна војната, како и на економскиот данок од намалената трговија со Русија, особено увозот на фосилни горива. Откако Соединетите Држави ја намалија својата поддршка, Европа видливо ги засили напорите да ја пополни таа празнина.
Но, фактот останува дека првичниот предлог на Трамп предизвика паника кај функционерите и дипломатите во Брисел и пошироко, кои се свесни дека Зеленски не може да се потпре само на Европа да направи доволно за да ѝ помогне на Украина.
Ова беше јасно ставено до знаење пред еден месец, кога лидерите на ЕУ пристигнаа на самитот во Брисел уверени дека ќе постигнат историски договор за користење на 140 милијарди евра замрзнати руски средства како „кредит за репарација“ за Киев. Кредитот би ѝ обезбедил на Украина финансиска стабилност барем во следните две години. Сепак, поради голем дипломатски и политички пропуст, планот пропадна по неочекуваните приговори од Белгија.
Разговорите меѓу претставниците на Европската комисија и владите на земјите-членки, особено Белгија, сега се интензивираат, но сè уште не е постигнат договор, потврдија неколку претставници под услов на анонимност. Некои дипломати се надеваат дека притисокот на Трамп ќе ги принуди Белгија и другите неподготвени земји да попуштат.
Сепак, некои дипломати стравуваат дека идејата за репарациски кредит ќе пропадне ако конечниот мировен договор го спомене користењето на истите овие средства. Првичниот нацрт предложи користење на средствата за инвестициски потфат во Украина, при што половина од приходите ќе одат во Соединетите Држави, што Европејците го отфрлија како „скандалозно“.
Дополнително, постои ризик дека Euroclear, финансиски депозитар со седиште во Белгија, ќе мора да ги врати парите во Москва откако ќе бидат укинати санкциите. Тоа би можело да ги остави европските даночни обврзници да ја платат сметката, сценарио што владите на ЕУ сигурно ќе го разгледаат.
Надвор од финансирањето, постои и прашањето за мировните операции. Порано оваа година, францускиот претседател Емануел Макрон и британскиот премиер Кир Стармер ги предводеа напорите за собирање поддршка за меѓународни мировни сили составени од земји-волонтери. Макрон дури и размислуваше за идејата за испраќање трупи во Украина пред да заврши конфликтот. Тој денес повеќе не зборува во таа насока.
Неодамнешната врева околу прашањето за политичката чувствителност во Франција беше демонстрирана со неодамнешната врева предизвикана од новиот француски началник на Генералштабот, Фабиен Мандон, кој ги повика градоначалниците да ги подготват своите граѓани за можна војна со Русија. Мандон предупреди дека ако Франција „не е подготвена да ја прифати загубата на своите деца, да страда економски затоа што приоритет ќе се даде на производството на одбраната, тогаш сме во опасност“. Макрон подоцна се обиде да ја смири ситуацијата, велејќи дека зборовите на Мандон се извадени од контекст.
Во Германија, министерот за надворешни работи Јохан Вадефул рече дека Берлин „веќе дава посебен придонес на источното крило“ со стационирање на борбено подготвена бригада во Литванија. „Целиот балтички регион е клучна област на која Бундесверот треба да се фокусира. Мислам дека тоа е исто така доволна и далекусежна поддршка за Украина.“
Украинците би сакале посилна посветеност на сопствената почва, но западноевропските земји се плашат од големите жртви што би ги донело испраќањето војници на фронтовските линии.
„Барем Трамп е искрен во врска со тоа“, рече Свенсон. „Можевме да ја победиме Русија. Мислам дека би ги победиле брзо, под претпоставка дека нема нуклеарно оружје. Би ја победиле Русија, но многу луѓе би умреле.“