Македонската колонија во Петроград и Македонско научно-литературно другарство формирано таму имааат голем придонес во градењето на патот кон нациоанлната слобода и државност, но тоа не е соодветно валоризирано во историографијата и се уште е во сенка на помасовното и поманифестативно македонско револуционерно движење.
Ова го посочи академик Блаже Ристовски на свечениот собир на тема „Македонската колонија во Петроград и односот кон Балканските војни и Првата светска војна“, кој Македонската академија на науките и уметностите денеска го организираше по повод 100-годишнината од Балканските војни и почетокот на Првата светска војна.
– Во бурниот и трагичен период на Балканските војни и на Првата светска војна, Македонската колонија во Петроград е единствената програмски дефинирана национална линија во борбата за идентитетот и интегритетот на македонска Македонија. Уште во националната програма на Македонско научно-литературно другарство од 12 ноември 1902 година беше даден аларм за опаноста од поделба на Македонија од страна на соседните балкански државички и беа укажани можностите и условите за ослободување и зачувување на целоста на земјата. Тоа подетално и научно аргументирано беше претставено во книгата на Мисирков „За македонските работи“ и во неговото списание „Вардар“ 1905, истакна Ристовски.
Посочи дека тајните српско-бугарски преговори и договори, не биле тајни за тогашната европска јавност и за претставниците на Македонската колонија во Петроград кои, како што рече, уплашени од блиската воена акција на балканскиот сојуз и од можното разграбување на татковината, се обиделе да обезбедат легална институција преку која ќе дејствуваат во рамки на руските закони.
Со потписите на основачите, Димитрија Чуповски, Гаврил Константинович и Наце Димов, на 27 јуни 1912 пред петербуршкото градоначалство бил поднесен за регистрација уставот на Словено-македонското национално просветно друштво „Кирил и Методиј“. Според основните програмски цели и задачи, тој не се разликувал од уставот на Македонското научно-литертаурно другарство од пред десет години, но бил прилагоден на новите историски околности. Главната цел била декларирана во првиот параграф – друштвото да го помага духовното преродување и обединување на македонските Словени и нивното слободно национално самоопределување. Регистрацијата на уставот не била овозможена и тoa не успеало да добие официјално признание од руските надлежни власти.
Македонското научно-литературно другарство во Петроград (Санкт Петербург) било конституирано на 28 октомври 1902 година со 19 потписници. Неговата дејност завршила во 1917 година.