Законот за одмерување на видот и висината на казната сериозно го нарушува начелото на поделба на власта предвидено со Устав дозволувајќи влијание од законодавецот и доведе до невообичаени контрадикторности во Кривичниот законик, како и формализирање на слободното судско убедување сведувајќи го на бодирање и пресметување разлики меѓу олеснителни и отежнителни околности.
Ова се заклучоците од правната Анализа за примената на Законот за одмерување на видот и висината на казната, работена во рамки на „Мрежа 23+“ на целата територија на Македонија со анализа на 200 пресуди таргетирани по случаен избор. Анализата е презентирана денеска во Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ).
Според еден од авторите на анализата Лазар Нанев, заклучоците покажуваат дека се работи за закон што ја отежнал целокупната работа на судиите во Македонија.
– Закон што е противуставен, меѓутоа и закон што изврши директен упад во надлежностите на Врховниот суд на РМ, затоа што е спротивен на член 101 од Уставот. Судиите наместо да ги применуваат законите се доведоа во една ситуација на математичари, преку множење, делење, собирање и на крајот утврдување на кривичната санкција, изјави Нанев.
Посочи дека овој закон ја променил целокупната слика за судскиот систем во Македонија и анализата покажала дека наместо усогласување на казнената политика на ниво на сите судови законот довел до повреда на основните човекови слободи и права, поради што заклучоците изведени од анализата се упатени во насока на потребата од целосно укинување на овој Закон.
Гордана Лажетиќ – Бужаровска, еден од авторите на истражувањето, рече дека првите иницијативи биле воопшто и да не се донесе овој закон бидејќи е спротивен на Уставот и на европските стандарди, принципи и правила.
– За жал граѓаните ги почувстуваа последиците од донесувањето на ваквиот закон, а судиите беа целосно ограничени, односно станаа уста на законот. Судијата не ни треба да анализира кога ги имате сите тие шеми и знаете каков ќе биде конечниот исход. Каде е тука индивидуализацијата на санкцијата, субјективностите, факти на случаи, изјави Лажетиќ–Бужаровска.
Посочи дека САД уште во 2005 година ги напуштиле ваквите бодовни правила, а ние десет години потоа ги прифативме како задолжителни.
На новинарско прашање за тоа дека судиите се повикаа на овој закон при изрекувањето на условните казни за влегувањето во Собранието на 27 април, Лажетиќ–Бужаровска, рече дека овој закон довде до тоа за тешки кривични дела да имате поблаги санкции, а за полесни кривични дела построги санкции.
Прашана за неодредувањето мерка притвор и одземањето пасош за случаите на СЈО, Лажетиќ–Бужаровска, рече дека претходно притворот беше прв и единствен, а мерки за претпазливост јавноста дозна дека постојат откако почна со работа СЈО.
Нанев, на истото прашање, одговори дека изрекувањето на мерките за обезбедување присуство на лица за успешно водење на кривичната постапка се дефинирани согласно Законот за кривична постапка и дека тука нема дилеми.
– Слободна оценка е на секој судија како ќе ги определи, меѓутоа при определувањето мора да се води сметка за постоењето елементи за изрекување такви мерки, за тежината на кривичното дело и целокупната перцепција. Ако ги имаме во предвид статистичките податоци кои произлегуваат за изминатиот период за бројот на притвори изрекувани за сметка на она што во овој момент се изрекува, сигурно се доведува во една ситуација на нееднаквост на лицата за кои се води постапката спрема останатите граѓани, каде бројот на притивори беше процентуално над 90 отсто, изјави Нанев.