Додека Украина се подготвува за сурова зима, се наѕира закана што многумина ја сметаат за многу поопасна: американски претседател кој брза.
Европските лидери почнаа итна дипломатска контраофанзива за да го спречат Доналд Трамп да ѝ наметне на Украина она што се плашат дека е избрзан мировен договор што би и одел во рацете на Русија. Главните европски престолнини од Берлин до Париз го гледаат самонаметнатиот рок на крајот од годината од страна на Трамп како директна предност за Кремљ, објавува „Киев пост“.
Загриженоста што се шири низ Берлин, Париз и другите европски престолнини се сведува на едноставна пресметка: брзината во овој случај може да значи предавање.
„Ова не е дипломатија со рок – тоа е предност за Кремљ“, изјави за „Киев пост“ западен функционер запознаен со ставот на Европа, додавајќи: „Русите го разбираат политичкиот часовник на американскиот претседател подобро од кој било друг“. Друг западен дипломат, кој сакаше да остане анонимен, беше уште подиректен: „Москва чувствува можност. Трамп чувствува победа за себе. Европа е заглавена помеѓу“.
Три извори запознаени со ситуацијата велат дека европските влади и неколку високи американски пратеници очајно се обидуваат да ја убедат Белата куќа да забави. Постои растечко верување дека Русија манипулира со искрената желба на Трамп за брзо решавање на конфликтот.
Постојат стравувања дека Кремљ го користи притисокот на Трамп за брза победа во надворешната политика пред да влезе во својата втора година на функцијата, при што претседателот наводно приватно сигнализирал дека сака да го реши проблемот пред Нова Година.
Дополнително на нестабилноста е фактот што помошниците на Белата куќа веруваат дека пратеникот на Трамп, Стив Виткоф, ќе замине на почетокот од следната година, а самата структура на специјалниот пратеник би можела да исчезне до јануари. „Сите знаат дека Трамп сака ова да заврши до Нова Година“, рече еден западен функционер. „Тоа само по себе му дава на Путин предност што не можеме да си ја дозволиме“.
Европските лидери ќе се состанат во Берлин на почетокот од следната недела за да се договорат за нивната преговарачка стратегија. Дали делегацијата на Трамп ќе се придружи на состанокот останува неизвесно. Според американските и европските функционери, тоа зависи целосно од напредокот на разговорите оваа недела помеѓу групата Е3 и Украина за територијални и безбедносни прашања.
Во меѓувреме, доверлив европски предлог за територијални аранжмани беше тивко испратен во Вашингтон доцна во средата. Се очекува Виткоф да се сретне со советниците за национална безбедност на Е3 во она што дипломатите го опишуваат како „последна шанса за градење мостови“ пред Берлин.
„Не е претерување да се каже дека целата архитектура на западното единство виси овој викенд“, рече трет западен функционер. „Ако САД стојат настрана, Европа ја губи кохерентноста, а Украина ја губи моќта. Москва го знае тоа.“
Основниот конфликт останува непремостлив. Трамп постојано сигнализираше дека е отворен за договор што вклучува предавање на украинска територија, што е неприфатливо за Европа и Киев.
„Нашата позиција не се промени: никакви договори за принудно отстапување територија“, рече висок дипломат на ЕУ. „Секој мир што предава територија на напаѓач не е мир – тоа е пораз прикриен како преговори.“ Раздорот стана очигледен кога Трамп призна дека употребил „прилично груби зборови“ со лидерите на Е3. Зборувајќи од Овалната соба, тој исто така понуди необична аналогија, споредувајќи ја потенцијалната поделба на Украина со „сложен договор за недвижности помножен со 1.000“.
Тој повтори дека САД ќе присуствуваат на разговорите само „ако сметаме дека има добри шанси“, но една изјава особено одекна во Европа: „Не сакаме да губиме многу време. Сакаме ова да се реши“. За европските дипломати, тоа звучеше помалку како државничко однесување, а повеќе како забрзување на распоредот што одговара на Москва.
Последниот потег на администрацијата – давање на Киев само неколку дена да одговори на нацрт-рамковниот план на САД од 20 точки, со рок до Божиќ – предизвика остри критики на Капитол Хил. Пратениците отворено изразија загриженост дека Вашингтон врши притисок врз Украина да направи отстапки што Русија ги бара од почетокот на инвазијата.
Јавното доведување во прашање на демократскиот легитимитет на украинските власти од страна на Трамп предизвика невообичаено брз одговор од Киев. Претседателот Володимир Зеленски сигнализираше условна подготвеност за одржување избори, драматичен пресврт од долгогодишниот став дека гласањето е невозможно во услови на војна и ракетни напади.
Хуманитарниот експерт Јуриј Бојечко, извршен директор на „Надеж за Украина“, го смета ова за потег со висок ризик.
„Со тоа што веднаш реагира на притисокот на Трамп, Зеленски ја префрли одговорноста назад кон Вашингтон“, изјави тој за „Киев пост“. „Но, тој исто така ризикува да ги повтори руските наративи за неговиот легитимитет. Тоа го одвлекува вниманието од агресијата на Москва и ја ослабува преговарачката позиција на Украина.“
Зад затворени врати, европските претставници се плашат од најлошото: Вашингтон ги прескокнува разговорите во Берлин, европското единство се распаѓа, а Русија влегува во новата година соочувајќи се со поделена алијанса и претседател на САД кој е желен за брз договор по секоја цена.
„Ова е неделата што ќе одлучи дали Западот ќе остане обединет“, рече еден западен дипломат. „Или Москва ќе го добие брзиот мир што го оркестрираше.“ Засега, сите очи се вперени во претстојниот викенд и клучното прашање – дали САД воопшто ќе се појават. Бидејќи, според европското мислење, само еден главен град има корист од брзоплет мировен договор. И тоа не е Киев.