Новиот претседател на Иран, умерениот политичар Масуд Пезешкијан, ги подигна надежите на милиони Иранци кои сакаат повеќе социјални слободи и попрагматична надворешна политика. Пезешкијан вчера во вториот круг од изборите го победи тврдокорниот Саед Џалили. Неговиот триумф најверојатно ќе биде поздравен од светските сили кои се надеваат на помирен пристап кон меѓународната заедница со која Иран е во расправија околу неговата нуклеарна програма и поддршката за паравоените организации во регионот.
Пезешкијан успеа да победи на бранот на поддршка од урбаната средна класа и младите луѓе – погодени од долгогодишната репресија од страна на исламистичкиот режим. 69-годишниот кардиолог вети дека ќе води попрагматична надворешна политика, ќе ги намали тензиите во преговорите за нуклеарната програма и ќе донесе социјална либерализација во општеството и политички плурализам.
Според иранскиот двоен систем на свештеничка и републиканска влада, претседателот не може сам да донесе големи промени бидејќи врховниот лидер, ајатолахот Али Хамнеи, сè уште го држи клучот. Но, претседателот може да влијае на тонот на иранската политика и ќе биде важен фактор во изборот на наследник на 85-годишниот Хамнеи.
„Ако не ги исполнам моите ветувања, ќе се збогувам со политиката“
Пезешкијан е лојален на иранската теократска влада и нема намера да им се спротивставува на моќниците на безбедносниот апарат и свештенството. Во телевизиските дебати и интервјуа, тој вети дека нема да ја оспорува политиката на Хамнеи.
„Ако се обидам, но не ги исполнам предизборните ветувања, ќе се збогувам со политиката и нема да продолжам. Нема смисла да си ги трошиме животите и да не му служиме на нашиот драг народ“, им порача Пезешкијан на гласачите.
Враќајќи се во очите на јавноста по долгогодишна политичка изолација, реформистичкиот табор предводен од поранешниот претседател Мохамад Хатами го поддржа Пезешкијан на изборите распишани по смртта на тврдокорниот претседател Ебрахим Раиси во хеликоптерска несреќа во мај.
Ги поддржува правата на сите малцинства
Ставовите на Пезешкијан честопати беа спротивни од оние на Раиси. Поранешниот ученик на Хамнеи го зајакна надзорот врз жените кои не ги следат правилата за облекување и зазеде поостра линија во преговорите со светските сили. Пезешкијан, вети дека ќе ја оживее пропаднатата економија, уништена од лошото управување, корупцијата и американските санкции.
Пратеник од 2008 година, Пезешкијан ги поддржува правата на сите малцинства во Иран. Тој често го критикуваше задушувањето на политичкиот и општествениот отпор во земјата. Но, некои Иранци веруваат дека тој нема да може да донесе многу промени поради силата на Хамнеи и неговите сојузници.
Во 2022 година, новиот претседател побарал објаснување од властите во врска со смртта на Махса Амини, која почина во затвор откако наводно го прекршила кодексот на облекување, што предизвика протести низ целата земја.