Од далечина од околу 5 километри, камерата на дронот зумирала група руски војници. Тројцата излегле од возилото, тргнале до викендицата и исчезнале внатре. „Сè уште нема да ги погодиме. Подобро е да гледате“, изјавил за Гардијан еден украински оператор со беспилотни летала познат како Гари. „Откако ќе ги уништиме, ќе продолжиме кон следната цел.
Екранот пред него нуди панорамски поглед на војната во јужна Украина. Се гледаат зелени полиња, издлабени од артилериски напади. Уништено оклопно возило стои на патот. Селото Урожаине на фронтот беше претворено во урнатини. На небото се крена сив чад од украински проектил.
Од почетокот на украинската контраофанзива пред еден месец, единицата за воздушно извидување на Гари ги следи непријателските цели. Тоа е бавна, макотрпна работа. Русите применуваат електронски контрамерки. „Дронот станува глув, што значи дека мора рачно да се врати на почетната точка“, вели Гари.
Киев успеа да ослободи четири напуштени села јужно од градот Велика Новосилка, на границата на провинциите Донецк и Запорожје. Досегашниот напредок е скромен: околу четири километри. Целта во овој сектор на фронтот е повторно да се заземе пристаништето Берјанск, кое беше окупирано од Русите, и да се стигне до Азовското Море. Не е јасно кога тоа би можело да се случи, па дури и дали ќе се случи.
Во петокот борбите продолжија. Украинските одбранбени сили стигнаа до северните предградија на Старомиорск, напредувајќи кон Керминчик и селото Новодониец во сивата зона. Против нив е 5-та руска комбинирана војска. Обично се наоѓа во далечниот источен регион на Тихиот Океан, оддалечен повеќе од 6.000 километри и е испратена да ја „одбрани“ она што Москва вели дека е руска територија.
Оваа недела, Володимир Зеленски ги нападна критичарите кои велат дека неговата контраофанзива е бавна. Украинскиот претседател истакна дека успехот на неговата земја на бојното поле е директно зависен од западните испораки на тешко оружје. Борбените авиони Ф-16, кои би можеле да го ослободат патот за украинската пешадија, најверојатно нема да пристигнат пред есен, што ќе биде предоцна за воената офанзива оваа сезона.
„Русите имаат многу. Тоа е проблемот“, рече Гари, седејќи на зелено камперско столче поставено пред конзолата и скриено во засенчена шумичка. Двете страни ги кријат своите возила под дрвја. Неговиот дрон од украинско производство лета на височина од еден километар и е опремен со ноќна термална камера која детектира големи предмети, објасни тој.
Во февруари, новоформираната 37-та поморска одделна бригада на Гари тренираше во јужна Англија. „Бевме блиску до Стоунхенџ. Мојот пријател се сликаше“, рече тој. „Научивме како да упаѓаме во непријателските ровови, да копаме под оган и да поставуваме заседи. Тие беа добри инструктори. Некои беа Ирци и Австралијци. На крајот ни дадоа термос украсен со австралиското знаме.
Украинските војници изјавија дека се благодарни за поддршката од западните земји, но нагласија дека е потребно повеќе за да се поразат Русите.
„Руската армија има предност во однос на луѓе, тенкови и артилерија“, рече Куба. „Јазот не е толку голем како пред една година. Но, се уште има празнина. Одиме напред, чекор по чекор. Тоа не е лесна задача. Сакаме повеќе тешка опрема за да извршиме успешна офанзивна операција. Ни треба предност во тешките тенкови – не само лесни – и артилерија“, вели поручникот познат како Куба.
Русите имаа доволно време да ја подготват својата одбрана, рече Куба. Тие ги изградија најобемните утврдувања видени некаде со децении, кои вклучуваа три слоја и многу рудници. Кога неговата бригада нападна непријателска позиција минатиот месец, тие пронајдоа повеќе подземни комори армирани со бетон.
Куба изрази фрустрација од некои странски политичари. „Мојата перцепција е дека поддршката од Западот е премала, предоцна. Мора да ја анализирате ситуацијата. Вие реагирате на вчерашните реалности, а не на денешната“, вели тој. Што би им порачале на оние кои контраофанзивата ја сметаат за неуспешна? „Дојдете овде и помогнете“, рече тој. „Потребен ни е целосен пораз на Русија за да не се повтори тоа за 10-15 години“, вели тој.
Во меѓувреме, животот продолжува во Велика Новосилка, во сенката на најголемата европска војна од 1945 година. Градот некогаш бил дом на 6.500 луѓе. Имаше основни и средни училишта, ресторани, болница и фарми. Сега останаа малку жители. Немаат струја, гас, вода. Фабрика од советската ера со оџак од тули, изградена во 1969 година, стои празна и напуштена.
„Речиси сите си заминаа“, рече 72-годишната Надежда Иванова, седејќи на клупа пред нејзината зграда оштетена од шрапнели. Зошто таа не отиде? „Каде да одам? Мојот сопруг Анатолиј има 78 години. Пензиите ни се многу мали“, одговори таа. „На почетокот војната беше ужасна. Но, сега се навикнавме. Не е како навистина да се навикнеш на експлозии“, додава тој.
Иванова го покажа подрумот во кој таа и нејзиниот сопруг спиеле ноќе. Тоа е темна бетонска ќелија без прозорец со два единечни кревети. Во друг дел од подрумот живееле уште пет станари од нејзиниот блок. „Првата зима беше многу студено. Сега имаме шпорет“, рече таа.
И покрај бавниот напредок, украинските војници остануваат оптимисти и уверени дека на крајот ќе ги победат Русите. 57-годишниот доброволец со прекар Филин рече дека тој и другите членови на неговата бригада знаат зошто се борат, за разлика од нивните мобилизирани противници. „Украина се грижи за своите војници и ја избегнува тактиката на мелење месо што ја користи Москва, што предизвика голем број руски жртви“, вели тој.
Секако дека ќе победиме“, изјави Филин. „Ние имаме национална идеја. Ние сме на нашата земја. Ние веруваме во себе“, заклучува тој.