Изборите во повеќето делови на светот претставуваат настан кој го краде фокусот на јавноста барем на еден ден. Меѓутоа, кога станува збор за Јужна Америка, изборите се многу повеќе од избор на кандидати. Таква е ситуацијата во Аргентина, каде граѓаните избираат нов претседател.
Денеска 45 милиони граѓани ќе имаат можност да изберат нов претседател, а двата круга на претседателските избори докажуваат дека изборната трка е исклучително тесна, што значи дека Аргентинците веќе подолго време ја „живеат“ претседателската кампања.
Првиот круг од изборите се одржа на 22 октомври и на листата имаше вкупно пет кандидати. Меѓутоа, во вториот круг од изборите книгата падна на две букви – актуелниот министер за економија Серхио Маса и кандидатот на десничарската политичка коалиција Хавиер Милеи.
Во првиот круг од изборите, Серхио Маса, кој се кандидираше за Перонистичката унија на партиите, освои 36 отсто од гласовите, додека неговиот противкандидат Мајли остана на 30 отсто од гласовите. Секако, ако се земе предвид фактот дека тројца кандидати го завршија своето политичко патување веќе во првиот круг, јасно е дека вториот круг од изборите ќе донесе голема неизвесност.
Сепак, најважното нешто што треба да се спомене кога се во прашање изборите во Аргентина е следното – кои се всушност кандидатите за претседател и кои теми беа најконтроверзни во текот на кампањата.
Глас на разумот во време на инфлација
Аргентина веќе подолго време е во голема економска криза. Ако се погледне историјата на земјата, финансиските проблеми не се нешто ново за властите во оваа јужноамериканска земја. Меѓутоа, овојпат ситуацијата е малку посериозна. Во септември 2023 година, статистиката беше неумолива – инфлацијата се движеше околу 138 проценти, нето девизните резерви беа во длабоко црвено, штедачите почнаа да ја отфрлаат локалната валута, а рецесијата се почесто се споменуваше како реалност.
JP Morgan претходно процени дека Аргентина може да ја заврши годината со рекордна инфлација од дури 210 отсто, а аналитичарите објаснија дека земјата се наоѓа во крајно незавидна ситуација.
„Тоа е економија која е на интензивна нега. Главниот предизвик е да се извлече Аргенитна од стагнација, но за да се направи тоа треба да се намали инфлацијата“, велат аналитичарите.
Во таков амбиент, државата се сврте и кон претседателската кампања, каде економијата беше една од клучните изборни програми на двајцата кандидати. Сепак, нивниот пристап кон овој проблем беше значително различен, исто како и нивните политички идеологии.
Кандидатот кој освои најмногу гласови, вкупно 36 отсто, Серхио Маса е политичар за кој може да се каже дека на вообичаен начин во ваква професија изградил политичка кариера. Детето на италијанските мигранти е во политиката од крајот на осумдесеттите години, а во текот на својата кариера извршуваше голем број политички функции.
Кога се зборува за политичката идеологија, се истакнува дека Маса е меѓу следбениците на перонизмот, идеологија заснована на политичките активности на поранешниот претседател Хуан Доминго Перон, а која првенствено е фокусирана на социјалната правда, економската независност и политичкиот суверенитет.
Она што е интересно, Маса во текот на својата кариера беше член на кабинетот во владата на Кристина Кирхнер како и вработен во владата на нејзиниот сопруг Нестор Кирхнер кој владееше со Аргентина во периодот од 2003 до 2007 година.
Меѓутоа, со текот на времето, Маса се оддалечи од политиката на брачната двојка и беше еден од оние политичари кои се обидоа да создадат сосема нов систем.
“Маса беше шеф на кабинетот на Кирхнер, но потоа се судри со неа и реши да основа своја партија. Подоцна се врати на политиката на “перонизмот”, иако изгуби многу симпатизери”, се вели во анализата на Ројтерс.
Кога станува збор за политиката што ја води Маса, најмногу е обележан мандатот на министерот за економија, кој го имаше од 2021 година. Ако се земе предвид фактот дека Аргентина во тие години доживеа речиси целосен економски колапс, а тоа ќе испадне до денес, јасно е дека позицијата на Маса во сето тоа е особено значајна.
„Во неделите пред гласањето, за време на неговиот министерски мандат, Маса ги прошири социјалните бенефиции за големи сегменти од општеството и го намали данокот на доход. Аналитичарите предупредија дека овие мерки може да го загрозат договорот со ММФ кој повикува на намалување на државните трошоци во Аргентина. “ пишува Вашингтон пост.
Сепак, сосема е јасно дека, доколку Маса стане претседател на државата, ќе бидат потребни низа мерки за излез од кризата.
Меѓу другото, Маса најави зголемување на извозот, со што ќе се затворат дефицитите и ќе се овозможи земјата да ги плати долговите.
Според она што го најави, Маса истакнува четири главни столбови на планот кога станува збор за економскиот развој.
Тоа е пред се фискалната рамнотежа што има намера да ја постигне со укинување на субвенциите. Тој најави и интервенција на Централната банка за да се задржи вредноста на аргентинскиот пезос. Една од мерките кои Маса ги најави е и промената на данокот на доход со која има намера да ја воведе мерката данокот да го плаќаат само оние кои заработуваат повеќе од 1.770.000 пезоси.
„Како министер, Маса обезбеди 3,05 милијарди долари кинески инвестиции во железници, проекти за литиум и обновливи извори на енергија. Во септември, Аргентина исплати и 2,7 милијарди долари од својот долг кон ММФ во кинеска валута, што не наиде на одобрување од седиштето на ММФ“, објаснува тој.
Сепак, и покрај сите неволји што ги донесе во Аргентина, многу граѓани во оваа земја го гледаат Маса како „глас на разумот“ и човек кој претставува политичар кој е свесен за ситуацијата и кој ќе се обиде, со што е можно пореални мерки, да ја врати Аргентина на вистинскиот пат.
Дами и господа, Хавиер Мајли…
За разлика од Серхио Маса, кој толку долго е во политиката што се здоби со статус на политички камелеон, неговиот противник Хавиер Милеи имаше малку поинаков пат. Патека каде што политиката имаше најмала улога.
Бушавиот кандидат за претседател на државата, имаше доста интересна животна приказна. Тој израснал во семејство каде тврдел дека мајка му и татко му го малтретирале. За време на неговите младешки и бунтовнички денови, Хавиер Милеи проба речиси сè. Се испроба во фудбалот, а извесен период беше и член на бендот „Еверест“, кој најмногу свиреше песни од Ролинг Стоунс.
“Фотографија од времето кога јас бев пејач на бендот Еверест. Чист рок и Ролинг Стоунс”, опишала Мајли една од неговите фотографии.
Откако не успеа во музиката и спортот, Милеи се сврте кон економија и предаваше макроекономија повеќе од 20 години.
Но, на Милеи и тоа не му беше доволно и со текот на времето се повеќе се вклучуваше во медиумскиот сектор, а со текот на времето стана ѕвезда на бројни ТВ емисии во кои меѓу другото беа вклучени и политичари.
Пред неговата политичка кариера, Милеи се фалеше со фактот дека работел и како инструктор за тантрички секс, медитативна форма на однос заснована на источната филозофија каде што крајната цел е всушност задоволството.
„Сè уште практикувам тантрички секс. Јас сум учител. Концептот на тантра е најмногу на линијата на либерализмот“, рече Милеи во една од емисиите.
Животот од музика до фудбал до економија и тантрички секс значеше само едно нешто во случајот на Милеи – политичката кариера мора да се граничи со одредено ниво на лудост.
Иако е релативно кратко време во политиката, Милеи веќе успеа да привлече бројни симпатизери со својот радикален пристап. Имено, кога зборуваше за политиката за која се залага Мајли, овој политичар често се опишуваше себеси како анархокапиталист и човек кој има намера речиси целосно да го промени сегашниот систем на владеење во Аргентина.
Еден од мотивите за време на изборната кампања на Хавиер Милеи беше моторната пила, која исто така претставуваше симболична порака дека тој има намера да ги намали државните трошоци. Планот, според него, е многу едноставен – укинување на голем број министерства, „затворање“ на Централната банка, намалување на јавната потрошувачка и продажба на државните компании.
„Кастата ни трепери. Планот со моторна пила има за цел да ги стегне уздите на трошењето што го користат корумпираните политичари“, рече Милеи.
Освен овие мерки, како идеално решение за Аргентина го гледа и укинувањето на националната валута и целосната доларизација на земјата, потег што шокираше многу економисти.
„Самата перспектива Мајли да биде претседател веќе предизвикува економски превирања. Аргентинскиот пезос падна во однос на доларот во последните недели – нешто што експертите делумно го обвинуваат за нападите на Мајли врз валутата за која вели дека вреди помалку од „измет“, анализира Гардијан. .
Еден од оние кои му пречеа на Милеи за време на неговата политичка кариера беше папата Франциско.
„Го нарече имбецил и претставник на злото на Земјата бидејќи ја брани социјалната правда. Тој исто така рече дека папата е на страната на злото затоа што ги брани даноците“, пренесуваат аргентинските медиуми. Во „излив на гнев“, на платформата Х, односно поранешниот Твитер, Мајли го означил профилот на папата Франциско и му напиша дека Исус не плаќа данок.
И покрај политиката која тешко може да се опише со здрав разум, Молеи очигледно има одреден број симпатизери кои биле привлечени од неговите ставови, кои многумина ги споредуваат со Болсонаро и Трамп, и кои го привлекуваат вниманието на одреден дел од јавноста во Аргентина.
Во екот на голема економска криза и период кога 40 отсто од населението е во сиромаштија, Аргентинците ќе се најдат пред интересен избор – дали да изберат за претседател човек кој на некој начин е и виновен за актуелната економска ситуација или да му даде моќ на „Лудиот“, како што го опиша во една од книгите писателот Хуан Луис Гонзалес.
Земајќи ја во предвид моменталната ситуација, каков пат и да изберат Аргентинците, речиси сигурно ќе згрешат.