Европската унија воведе нов систем за гранична контрола за граѓаните на земјите надвор од Шенген зоната кој почнува да се применува од денеска.
Ова е почеток на Системот за влез/излез (EES) на Европската Унија, кој дигитално ги евидентира податоците за влезот и излезот на таканаречените државјани на трети земји и го заменува претходното рачно ставање печат на пасошите. Системот се воведува во сите Шенген земји, како и во Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија, додека Ирска и Кипар не се дел од системот.
EES електронски го евидентира времето и местото на влез и излез на државјаните на трети земји со дозвола за краткорочен престој, го пресметува преостанатиот дозволен престој и собира биометриски податоци – фотографија од лицето и отпечатоци од четири прста од десната рака.
Децата под 12 години се ослободени од земање отпечатоци од прсти. При последователните пристигнувања, идентитетот се потврдува со споредување на постоечката фотографија од системот со фотографијата од патниот документ, што ја забрзува контролата.
Првично, регистрацијата во EES ќе биде достапна минимум четири часа на ден, постепено продолжувајќи на 24-часовна апликација во текот на шест месеци. Ќе бидат одредени посебни EES ленти за патници од трети земји, но во време на поголем метеж системот ќе работи на сите ленти.
Постапката вклучува скенирање на патна исправа, земање биометриски податоци за лице и отпечатоци од прсти и краток прашалник, со поддршка на 15 јазици.
Воведувањето на EES веројатно ќе го продолжи времетраењето на контролите на патните премини, особено за патниците кои влегуваат во системот првпат и мора да излезат од своите возила за да креираат EES датотека и да го потврдат својот идентитет.
Иако целта на системот е да се модернизира и зајакне безбедноста, авиокомпаниите и националните власти изразуваат загриженост за можен хаос. „Авиокомпаниите што опслужуваат големи центри работат со тесни распореди, па дури и неколку минути доцнење на граничните контроли може да ги нарушат врските“, предупреди Монсерат Барига од Европската асоцијација на регионални авиокомпании.
Франција, водечката туристичка дестинација во светот, е особено нервозна. „Ако утре мораме да ги пропуштиме сите патници на долги релации од Кина преку EES, ќе го утроиме времето на чекање на границата“, рече анонимен службеник на француското Министерство за внатрешни работи. За да се справи со дополнителното работно оптоварување, Франција планира да вработи дополнителни 230 граничари.
Британските патници ќе бидат најтешко погодени бидејќи имаат силни транспортни врски со ЕУ, но британските транспортни оператори се уверени дека работите ќе течат непречено.
„Сè е подготвено, подготвено и тестирано на стотици корисници“, рече во септември Јан Лерише, извршен директор на Гетлинк, операторот на Евротунелот што ги поврзува Велика Британија и Франција. Неговата компанија соопшти дека инвестирала 80 милиони евра за да се прилагоди на новиот систем.
За да се избегнат поголеми проблеми, системот ќе се воведува постепено во текот на шест месеци, што значи дека не сите гранични премини ќе го користат веднаш. За време на овој преоден период, кој трае до 10 април 2026 година, патниците можеби ќе треба да поминат низ новата регистрација на EES и класичната пасошка контрола. Претставниците на ЕУ изјавија дека имплементацијата на EES може привремено да се суспендира доколку има предолги чекања или технички проблеми.
Земјите-членки се на различни нивоа на подготвеност. „Индипендент“ објавува дека само Естонија, Луксембург и Чешка целосно ќе го имплементираат EES од денеска. Германија ќе го воведе само на аеродромот во Диселдорф, Италија во Рим и Милано еден ден подоцна, додека Шпанија ќе го тестира системот само на еден лет до Мадрид.