Одбележувањето на големиот јубилеј – 30 годишнината од независноста на државата и 80 години од македонската антифашистичката борба се повод, уште еднаш да се навратиме на цивилизациските придобивки на македонскиот народ, на македонскиот јазик, на македонската наука и на македонската уметност, коишто опстојуваат на овие простори, во и надвор од денешните граници повеќе од илјада години. Ова го порача во поздравното обраќање на свечениот научен собир „Современата македонска држава – две етапи во процесот на нејзиното формирање и развој: 1941 – 1991 / 1991 – 2021 година“, претседателот на Македонската академија на науките и уметностите (МАНУ), Љупчо Коцарев.
– Во својата историја македонскиот народ бил главно под четири господари: над четири и пол века под Византијаа, близу еден век под Бугарија, близу еден век под Србија и пет и пол века под Отоманската Империја. Денес сите тие империи, царства и кралства се распаднати и исчезнати, а она што е останато во времето и просторот се македонското духовно и материјално наследство. Значи повеќе од илјада години ние Македонците сме се спротивставувале и се спротивставуваме на исчезнувањето со она што најнеуништиво, со својот збор, со својот уметнички и научен дух, насекаде каде што живееле и живеат Македонци, порача Коцарев. Радоста, гордоста и спокојот, нагласи Коцарев, за тридецениската независност не произлегуваат од политичките околности, кои не се добри.
– Денешните политичари се слуги на дневно-политичките и геостратешки интереси, а не на државотворните интереси што денес заеднички ги славиме. Радоста, гордоста и спокојот произлегуваат од мојата увереност, дури и сигурност дека македонската држава, идентитет, јазик, наука и уметност ќе опстојат на овие простори во вековите што следат, изјави Коцарев.
На првиот ден од собирот, како што е најавено, ќе се обратат актуелниот претседател Стево Пендаровски и поранешните претседатели Бранко Црвенковски и Ѓорге Иванов, Живко Кондев, шеф на Кабинетот на првиот претседател на државата Киро Глигоров и Владо Поповски, кој беше советник во Кабинетот на претседателот Борис Трајковски.
На собирот за првиот претседател на тогашна Република Македонија Киро Глигоров говореше Живко Кондев шеф на неговиот Кабинет во два мандата и по завршувањето на функцијата се до неговата смрт на Глигоров 1 јануари во 2012 година. За Глигоров како голем политичар и човек кој дејкстваше во три политички системи, тој, меѓу другото се осврна на неговиот придонес како главен актер и архитект во осамостојувањето на Република Македонија во 1991 година.
-Со своијата личност и со својот личен придонес тој ги поврза двата столба на современата македонска државност – АСНОМ 1944 и 8 септември 1991 година…Тој беше најзаслужен за тоа што Република Македонија бепше единствената држава во поранешна СФРЈ што ја испрати ЈНА со потпишан договор без ниту еден испукан куршум и жртва. ВЦо исклулчително тешка ситуација Македонија одбра да не биде ничија земја и да стане членка на ООН макар и со наметната описна додавка пред уставното име, а времето покажа дека и покрај неоснованите критики, тој не згреши. Ако тоа не се направеше во 1993 година, лесно можеше да се случи Македонија се уште да чека за прием во Светската организација, како што се најде на опашката за прием во ЕУ и НАТО иако ги исполнува условите за тоа. Влегувањето во НАТО Алијансата се оствраи со многу напори и тешки откажувања и компшромиси. Да се надеваме дека тоа ќе се случи и со влегувањето во ЕУ, рече Кондев.
Тој потсети на зборовите на Глигоров дека без оглед колку е мала, сиромашна , оспорувана, напаѓана, татковината ни е една и единствена – Ние друга татковина немаме и не само ние туку и илјадниците македонски граѓани раселени по светот, затоа мораме да ја чуваме, да ја градиме и да се бориме за неа.
-Иднината и перспективите на нашата земја зависат пред се од нас самите. Никој не може да и мисли и да и даде на Македонија подобро отколку ние самите. Се разбира дека секоја добронамерна помош од надвор е добродојдена, но ние мораме да покажеме дека сме држава и дека сами знаеме да одлучуваме за нејзината подобра иднина. При тоа потребна е мудрост а не сила за справување со предизвиците. Не е едноставно светот да вика поинаку од твоето име, но животот е борба во која не секогаш посилните победуваат. За нас е најважно сите граѓани еднакво да си ја сакаат државата, само така можат да се постигнат услови за меѓусевбно почитување и толеранција. Ако имаме внатрешен мир, ќе имаме и сила како држава да ги почитуваме нашите права и на меѓународен план да бидеме почитувани и рамноправни со другите. Клучна улога во тоа имаат политичките лидери во земјата кои покрај тоа што треба да покажат компетентност и умешност во водењето на политиката мораат да го слушаат и почитуваат и гласот на народот, велеше Глигоров, кажа Кондев кој посочи дека овие пораки се уште се релевантни и денес и во пресрет на одбележувањето на 10 години од неговата смрт.
Владо Поповски, кој беше советникот во Кабинетот на претседателот Борис Трајковски, порача дека претседателот Трајковски е првиот кој сите граѓани и политички партии го признаа за свој претседател, на сите граѓани без разлика на етничкита припадност.
– Претседателот Трајковски е и единствен засега кој стана близок соговорник на сите регионални политичари и лидери. Тој стана еден од учесниците и прогресивци на многу регионални движења. Мирољубиво и во општа полза. Не беше лимитиран од оградите на блоковскиот пристап, порача Поповски.
По смртта на Трајковски, рече Поповски, „сите искажаа мислење дека станува збор за голем државник од Македонија“. Трајковски, посочи Поповски, го отвори процесот на расправа на четирите релевантни политички партии – двете македонски и двете албански да ги разгледаат сите проблеми и понудат решенија, но и побара помош од САД и ЕУ во продолжување на дијалогот со сите Албанци.
– Тие две страни пристапија кон помош, започнаа преговорите врз база на предлогот на Роберт Бадентер. Охридскиот договор е донесен и тој застана на патеката на најсјајните традиции на македонската борба за македонска државност, рече Поповски.
На крајот, Охридскиот договор, посочи Поповски, не е бинационален, не е многунационален, туку е модерен европски Устав, типичен за мешаните општества со решенија кои што постојат во 20-тина и повеќе земји во Европа.
– Тој придонес на Трајковски е огромен и треба да биде максимално валоризиран, бидејќи е светилник за иднината на Македонија на сите, и за тежината и начинот до кој дојде до решение. Денеска, немаме меѓуетнички тензии. Има други проблеми и тие треба да се решаваат, меѓутоа конечно Македонија опстана и функционира натаму. Почит и благодарност за претседателот Трајковски, изјави Поповски на свечениот научен собир, во организација на МАНУ во рамки на одбележувањето на 30-годишнината од независноста на државата.