Сите војни се флуидни и ситуацијата брзо се менува, а инвазијата на Путин на Украина не е исклучок. Раните стравови од брз пад на цела Украина беа заменети со руско повлекување од повеќе боишта и силен отпор од Украинците. Но, Русите потоа ги насочија сите свои преостанати сили на исток, каде што забележаа успеси и покрај големите загуби.
Денеска се навршуваат 100 дена од почетокот на војната и прашањето што многумина го поставуваат е – што е следно?
Би-би-си носи пет потенцијални сценарија, кои меѓусебно не се исклучуваат, но сите се во доменот на возможното.
1. Војна до исцрпеност
Војната би можела да продолжи со месеци, ако не и со години, а руските и украинските сили би можеле да продолжат да се исцрпуваат на неодредено време.
Предноста може да се менува од ден на ден во корист на двете страни, кои ќе забележат и победи и порази, а ниту една страна не сака да се откаже. Рускиот претседател Владимир Путин оценува дека може да има корист од демонстрацијата на стратешко трпение и да се обложи дека Западот ќе се измори да ја поддржува Украина и повеќе ќе се фокусира на сопствените економски кризи и заканата што доаѓа од Кина.
Од друга страна, Западот може да покаже истрајност и да продолжи да испраќа тешко оружје во Украина, што може да резултира со воспоставување на повеќе или помалку фиксни демаркациски граници во Украина. Војната би можела да стане „замрзнат конфликт“
„Веројатноста за убедлива оперативна или стратешка победа за која било страна е мала, барем на краток рок. Ниту една страна не покажа капацитет да зададе стратешки одлучувачки удар“, рече Мик Рајан, пензиониран австралиски генерал и воен експерт.
2. Путин најавува прекин на огнот
Што ако рускиот претседател Владимир Путин уште еднаш го изненади светот со еднострана декларација за прекин на огнот? Тој би можел да ги задржи териториите што ги освоил досега и да прогласи „победа“.
Тој би можел да тврди дека неговата „специјална воена операција“ е завршена: проруските сепаратисти во Донбас добија заштита и беше воспоставен копнен коридор до Крим. Тоа ќе му овозможи на Путин да се постави како морална вертикала и да изврши притисок врз Украина да престане да се бори.
„Тоа е замка што Русија може да ја искористи во секое време, особено ако сака да го искористи европскиот притисок врз Украина да се предаде и да се откаже од територијата во замена за мир“, рече Кир Гилс, експерт за Русија во британскиот тинк-тенк „Чатам хаус“.
Вакви аргументи веќе може да се слушнат во Париз, Берлин и Рим: Нема потреба од продолжување на војната, време е да се стави крај на светската економска криза предизвикана од војната, треба да се работи на прекин на огнот.
Таквиот исход многу веројатно ќе наиде на жесток отпор од Соединетите Држави, Велика Британија и поголемиот дел од Источна Европа, каде што лидерите веруваат дека руската инвазија мора да претрпи тежок пораз, не само за Украина, туку и за меѓународниот поредок.
Ова значи дека унилатералниот руски прекин на огнот би го променил наративот, но нема да стави крај на борбите
3. Безизлезна позиција на бојното поле
Што ако и Украина и Русија заклучат дека повеќе не можат да постигнат ништо со воени средства и започнат преговори со цел политичко решение на кризата?
И двете армии се исцрпени и немаат човечка сила и муниција. Цената платена во крв и пари потребни за финансирање на војната повеќе не го оправдува продолжувањето на борбите. Воените и економските порази на Русија повеќе не се одржливи, а Украинците се уморни од војната и повеќе не се подготвени да ги ризикуваат своите животи за победа за која нема никакви гаранции.
Што ако политичкото раководство во Киев престане да верува во континуираната поддршка на Западот и одлучи дека е време за преговори? Треба да се потсети и дека американскиот претседател Џо Бајден отворено призна дека целта на САД е Украина да заврши „во најсилната можна позиција на преговарачката маса“.
Но, застојот на бојното поле можеби нема да дојде со месеци, а каков било политички договор не изгледа сигурен, во голема мера поради тоа што Украинците јемаат верба во какви руски ветувања. Мировниот договор, доколку дојде, би можел да биде краткотраен и би можеле да следат нови борби.
4. Украинска победа
Може ли Украина, и покрај се, да постигне нешто што може да се нарече победа? Може ли Украина да ги натера руските сили да се повлечат на позициите што ги имаа пред инвазијата?
„Украина дефинитивно ќе победи во оваа војна“, изјави украинскиот претседател Володимир Зеленски за холандската телевизија оваа недела.
Што ако Русија не го окупира целиот Донбас и претрпи уште потешки загуби? Западните санкции ја отежнуваат кампањата на Русија, а Украина започнува контранапад користејќи нови ракети со долг дострел, ослободувајќи територии и ја прекинува линијата за снабдување на Русија. Украинската армија претрпува трансформација од одбранбена во офанзивна сила.
Ова сценарио е доволно веродостојно што многу лидери веќе се загрижени за неговите последици. Дали Путин ќе се соочи со пораз, дали тој дополнително ќе ескалира и дали ќе прибегне кон употреба на хемиско или нуклеарно оружје?
„Ми се чини малку веројатно дека Путин ќе прифати конвенционален воен пораз кога сè уште ја има нуклеарната опција“, вели историчарот Ниал Фергусон од Кингс колеџот во Лондон.
5. Руска победа
Што е со можната руска победа? Западните власти истакнуваат дека Русија, и покрај првичните порази, сепак планира да го заземе главниот град Киев и да воспостави контрола над поголемиот дел од Украина. „Овие максималистички цели сè уште се релевантни“, рече еден функционер.
Русија би можела да профитира од успесите што моментално ги постигнува во Донбас, што би ѝ овозможило да испрати сили кои ги извршуваат нејзините задачи таму на друго место, можеби дури и во Киев. Бројната предност на Русија би можела да дојде до израз, а украинските сили би можеле да бидат поразени.
Претседателот Володимир Зеленски неодамна призна дека секој ден по 100 украински војници ги губат своите животи, а 500 се ранети. Големите загуби може да доведат до раскол во јавното мислење во Украина – некои сакаат да продолжат да се борат, а други сакаат да преговараат за морето. Некои западни земји можеби ќе се уморат од поддршката на Украина. Од друга страна, некои други западни земји, доколку мислат дека Русија победува, можеби ќе сакаат да го ескалираат конфликтот.
Западен дипломат изјави за дипломатскиот дописник на Би-Би-Си дека Западот може да тестира нуклеарно оружје во Пацификот како предупредување за Русија.