Financial Times
„Американците се од Марс, а Европејците од Венера“ одамна е мантра во стратешките работи. Нормално е да се мисли дека истото важи и за фискалната политика, пишува Мартин Сендбју за Фајненшл тајмс.
Американскиот претседател Џо Бајден го протурка својот стимулативен пакет од 1,9 трилиони долари за помалку од два месеца по стапувањето на функција. Спротивно на тоа, стимулациите воопшто не се на дневниот ред на самитот на лидерите на ЕУ оваа недела. Наместо тоа, тие ќе разговараат за меѓународната улога на еврото.
Главниот економист на УниКредит, Ерик Нилсен проценува дека фискалниот стимул во еврозоната оваа година ќе достигне 6 отсто од БДП – висока историска вредност, но помалку од половина од соодветното ниво во САД.
Набљуудувачите запознаени со дискусиите од двете страни на Атлантикот велат дека разликата во пристапот ја рефлектира спротивставената политичка агенда. Во САД постои желба да се покаже дека владата се надоврзува откако се сметаше дека не ја сфатила доволно сериозно кризата со коронавирусот.
Европа, пак, минатата година успеа да направи голем пробив преку невиден консензус за монетарната поддршка и целокупното фискално трошење.
Но, можеби разликата не е она што се чини.
Еврогрупата (министри за финансии од еврозоната) изгледа повеќе кејнсијанска од кога било. Минатата недела, тој вети дека ќе избегне „предвремено повлекување на фискалната поддршка“ и за „поддржувачки фискален став“ не само оваа година, туку и во 2022 година. Учесниците на дискусијата силно се согласија за потребата да се избегне повторување на грешката направена за време на претходната криза – пребрзо затворање на фискалните славини.
Европската комисија скоро официјално предложи фискалните правила на блокот да бидат суспендирани за уште една година.
„Многу добра вест е дека тие нема да притискаат на сопирачките“, рече Нилсен.
Парите од иновативниот буџет за реконструкција на ЕУ нема да започнат да течат до есента. И имаше поплаки дека унијата се движи премногу бавно. Но, во круговите на економската политика, на ова доцнење се повеќе се гледа како на маскиран благослов доколку се направат дополнителни трошоци за време на закрепнувањето, откако ќе се повлече итна помош за работниците и деловните субјекти.
Сепак, вистинската фискална акција ќе биде во националните буџети. Нилсен рече дека знаеме помалку за тоа колку владите планираат да потрошат дискретно отколку за износот на европските пари што претстојат. Дополнителниот буџет во Германија ќе биде важен индикатор. Другите земји би можеле да ги зголемат трошоците или да ги прошират шемите за поддршка во текот на годината, доколку е потребно.
Во меѓувреме, стимулациите на Бајден ќе влијаат на фискалната политика на Европа. Еден портпарол на еврозоната рече дека е полесно за фискално конзервативните северноевропски влади да бидат инспирирани од програмата на Бајден, особено ако се чини успешна, отколку ако Комисијата предложи нешто од иста скала.
Но, патот до поголема фискална акција не е лесен. Да се осигури дека буџетската дисциплина нема да го убие закрепнувањето зависи од политиката на бројните омерти, во кои тивко се остава настрана дискусијата за прашања со недостаток на консензус. Овие вклучуваат ризик од обновување на загриженоста на пазарот во врска со финансиите на земјите со висок долг, дали националните влади ќе ги трошат грантовите на ЕУ мудро и како да ги реформираат фискалните правила пред да бидат отплатени.
Жеромин Зетелмајер, заменик директор за стратегијата и прегледот на политиката на ММФ, рече дека отстранувањето на сегашните правила е „нереално затоа што тоа е скок во темница“.
Но, тој се надева дека на владите ќе им се даде поголема автономија за тоа како да ги направат долговите одржливи во замена за поостра интервенција доколку не успеат, како што сугерираат тој и поранешниот главен економист на ММФ, Оливие Бланшард.
Засега, сепак, постои договор да се остават ваквите несогласувања за иднината – и секако не пред изборите во Германија во септември, кои ќе го изберат наследникот на канцеларката Ангела Меркел.
Таква е неизвесната реалност за сојуз меѓу држави кои ја задржуваат моќта на чантата. Но, одложувањето на тешките прашања со цел да се постигне вистинска фискална политика веднаш може чудно да се покаже како ефективна, иако случајна, манифестација на договорната обврска на ЕУ да ја третира економската политика како прашање од заеднички интерес.